Η οσφυαλγία δεν είναι πάθηση αλλά σύμπτωμα. Μάλιστα στις αιτίες περιλαμβάνεται ένα μεγάλο φάσμα παθήσεων, τόσο τοπικών όσο και συστηματικών. Μάθετε πώς να την αντιμετωπίσετε.
Η οσφυαλγία, όπως δηλώνουν και τα δύο συνθετικά της λέξης, οσφύς που σημαίνει μέση και άλγος, που σημαίνει πόνος, αποτελεί ένα συνηθισμένο σύμπτωμα σε μεγάλο ποσοστό ανθρώπων. Αποτελεί την 5η πιο συχνή αιτία ιατρικών επισκέψεων στις ΗΠΑ ενώ την Ελλάδα ο επιπολασμός της παρουσιάζεται υψηλότερος στις γυναίκες παρά στους άνδρες. Αυξάνεται σημαντικά με την πρόοδο της ηλικίας και παραμένει σε σταθερό επίπεδο μετά την ηλικία των 68 ετών.
Οσφυαλγία είναι ο πόνος στη οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, στη μέση. Το πιο συχνό αίτιο είναι η μυϊκή καταπόνηση, σε συνδυασμό με την έλλειψη φυσικής κατάστασης. Η ξεκούραση για 2-3 ημέρες και ενδεχομένως ήπια παυσίπονα μπορούν να λύσουν το πρόβλημα.
Οι τρεις μορφές της οσφυαλγίας
Ανάλογα με τη διάρκεια των συμπτωμάτων η οσφυαλγία διακρίνεται σε τρεις μορφές:
- Η οξεία οσφυαλγία έχει διάρκεια μικρότερη από 6 εβδομάδες και αντιπροσωπεύει το 85% όλων των περιπτώσεων οσφυαλγίας.
- Η υποξεία οσφυαλγία έχει διάρκεια από 6 μέχρι 12 εβδομάδες και αντιπροσωπεύει το 10% όλων των περιπτώσεων οσφυαλγίας.
- Η χρόνια οσφυαλγία διαρκεί περισσότερο από 12 εβδομάδες και αντιπροσωπεύει το 5% όλων των περιπτώσεων οσφυαλγίας.
Επιπλέον, βάσει της αιτιολογίας η οσφυαλγία ταξινομείται σε μη ειδική και σε ειδική:
- Μη ειδική ονομάζεται η οσφυαλγία στην οποία είναι ασαφή τα αίτια πρόκλησης και συνήθως οφείλεται σε καλοήθη μυοσκελετικά προβλήματα (διάστρεμμα-τέντωμα μυός ή μαλακών ιστών, σωματική φόρτιση σπονδυλικής στήλης).
- Ειδική ονομάζεται η οσφυαλγία που οφείλεται σε συγκεκριμένα παθολογικά αίτια, τα οποία μπορεί να είναι μηχανικά (κατάγματα σπονδύλων, κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, σπονδυλολίσθηση) φλεγμονώδη (ρευματοειδής, ψωριασική, αγκυλοποιητική αρθρίτιδα), μεταβολικά (οστεοπόρωση, οστεοπενία), νεοπλασματικά (πρωτοπαθείς ή δευτεροπαθείς όγκοι οστών) και ψυχοσωματικά.
Η πλειοψηφία των περιπτώσεων οσφυαλγίας αφορά καλοήθη μυοσκελετικά προβλήματα.
Η ευκίνητη οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης συνδέει στην ουσία τη σχετικά άκαμπτη θωρακική μοίρα με την επίσης άκαμπτη πύελο. Το αποτέλεσμα είναι να δέχεται καθημερινά χιλιάδες δυνάμεις κάμψης, έκτασης, στροφής, πλάγιας κάμψης, αλλά και συμπίεσης κατά τη βάδιση και τις καθημερινές δραστηριότητες.
Συνήθως, η οσφυαλγία συμβαίνει μετά από άρση βάρους, ή λανθασμένη φόρτιση της σπονδυλικής στήλης, επί εδάφους ήπιων εκφυλιστικών αλλοιώσεων. Μπορεί να αφορά ακόμα και το 90% των περιπτώσεων οξείας οσφυαλγίας. Στις περιπτώσεις αυτές, ο πόνος συνήθως είναι αριστερά ή δεξιά, παρασπονδυλικά και όχι πάνω στη σπονδυλική στήλη. Η προσεκτική κλινική εξέταση συνήθως είναι αρκετή για να τη διαχωρίσει από άλλες μορφές οσφυαλγίας, έτσι ώστε να μη χρειάζονται ειδικές εξετάσεις.
Σε περιπτώσεις δισκοπάθειας και πίεσης νεύρου από την κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου, ο πόνος αντανακλά στο πόδι, δίνοντας χαρακτηριστικά ευρήματα, ανάλογα με το νεύρο που πιέζεται.
Σε ηλικιωμένους ενδέχεται να υπάρχει:
- Εκφυλιστική σκολίωση
- Σπονδυλαρθρίτιδα
- Εκτεταμένη καταστροφή των μεσοσπονδυλίων δίσκων
- Όγκοι
- Οστεοπορωτικά κατάγματα: Ειδικά, σε ασθενείς με οστεοπόρωση, ακόμα και μια απλή κίνηση, ή τράνταγμα, μπορεί να προκαλέσει ένα κάταγμα στο σπόνδυλο.
Ποια είναι τα αίτια της οσφυαλγίας
Τα αίτια χωρίζονται σε τοπικά και συστηματικά. Στα τοπικά αίτια περιλαμβάνονται:
- Θλάση μυών – τενόντων
- Δισκοπάθεια (εκφύλιση/κήλη μεσοσπονδυλίων δίσκων)
- Σπονδυλόλυση/σπονδυλολίσθηση
- Εκφύλιση και αρθρίτιδα σπονδυλικών αρθρώσεων (σπονδυλαρθρίτιδα)
- Σπονδυλική στένωση
- Κάταγμα σπονδύλου
- Όγκοι σπονδυλικής στήλης
- Αρθρίτιδα ιερολαγονίου αρθρώσεως
- Λοιμώξεις Κεντρικού Νευρικού Συστήματος
Συστηματικά αίτια
- Οστεοαρθρίτιδα του ισχίου (hip-spine syndrome)
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα
- Παθήσεις του εντέρου
- Παθήσεις των νεφρών (νεφρολιθίαση, πυελονεφρίτιδα)
- Παθήσεις παγκρέατος (παγκρεατίτιδα)
- Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής
- Ψυχικές διαταραχές που υποκρίνονται πόνο στην περιοχή της μέσης
Διάγνωση και θεραπεία
Διαγνωστικά εργαλεία είναι ο απεικονιστικός έλεγχος της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (αξονική-μαγνητική τομογραφία). H πρόληψη εμφάνισης ή υποτροπής της οσφυαλγίας-ισχιαλγίας είναι απαραίτητη και απαιτεί άσκηση, καλή φυσική δραστηριότητα, αποφυγή της καθιστικής ζωής, καλή στάση σώματος, ρύθμιση βάρους σώματος, αποφυγή έντονου βήχα-φτερνίσματος.
H θεραπεία της οξείας-υποξείας οσφυαλγίας είναι κυρίως φαρμακευτική.
Βασικές θεραπευτικές κατευθύνσεις είναι η εκπαίδευση του ασθενούς στη διατήρηση σωστής στάσης και η σύσταση για διατήρηση της καθημερινής του δραστηριότητας, καθώς η ακινησία επιδεινώνει την κατάσταση, ενώ θεωρείται ότι η φυσικοθεραπεία θα μπορούσε να βοηθήσει. Σε περιπτώσεις αποτυχίας των συντηρητικών μέτρων και κυρίως σε χρόνιες περιπτώσεις με αστάθεια και σπονδυλαρθρίτιδα, μπορεί να χρειάζεται, η χειρουργική αντιμετώπιση.