Η ψώρα είναι μία αρκετά συχνή μεταδοτική λοίμωξη, με επίπονη φαγούρα και εξανθήματα στην επιφάνεια του δέρματος. Στις μέρες δεν είναι καθόλου σπάνια!
Μεταδίδεται η ψώρα μόνον από την δερματική επαφή ή είναι γραμμένη στα γονίδιά μας; Ναι, ακόμη κι αν θα εμφανίσουμε ψώρα. Πλέον, χάρη στην αποκωδικοποίηση του DNA, έχει κατανοηθεί τόσο η κληρονόμηση κάποιων χαρακτηριστικών και νόσων, όσο και οι μηχανισμοί έκφρασης των νοσημάτων και αξιολογούνται δεδομένα που παρέχονται μέσω της μέτρησης της έκφρασης των γονιδίων μας. Σε κάθε πλήρες Skin Panel, αναλύονται 2437 πολυμορφισμοί (SNPs), 860 γονίδια και 136 παθήσεις, σχετιζόμενες με τα Δερματολογικά Νοσήματα και τη γήρανση του δέρματος. Η ανάλυση πραγματοποιείται με δείγμα σάλιου και διενεργείται μία φορά στη ζωή του ατόμου.
Τι είναι η ψώρα;
Η ψώρα είναι δερματική νόσος που οφείλεται σε ένα παράσιτο. Πρόκειται για ιδιαίτερα μεταδοτικό νόσημα και μπορεί να μεταδοθεί εύκολα σε συνθήκες συγχρωτισμού, όπου υπάρχει στενή σωματική και δέρμα-με-δέρμα επαφή. Η νόσος έχει παγκόσμια εξάπλωση και προσβάλλει ανθρώπους όλων των φυλών και κοινωνικών ομάδων.
Ποιες είναι οι μορφές της ψώρας;
Η ψώρα διακρίνεται σε ορισμένες μορφές, οι οποίες είναι οι κάτωθι:
Τυπική ψώρα: Πρόκειται για τον πιο κοινό τύπος λοίμωξης, κατά τον οποίο εκδηλώνεται ένα κνησμώδες εξάνθημα κυρίως στα χέρια και στους καρπούς, δίχως να επηρεάζεται το πρόσωπο ή το τριχωτό της κεφαλής.
Οζώδης ψώρα: Παρουσιάζεται με κνησμώδεις, υψωμένες μάζες και προσβάλλει κατά κύριο λόγο τα γεννητικά όργανα, τη βουβωνική περιοχή και τις μασχάλες.
Νορβηγική ψώρα: Πρόκειται για την σοβαρή μορφή της ψώρας, κατά την οποία σχηματίζονται λέπια στην επιφάνεια του δέρματος του ατόμου που προσβάλλεται, καθώς ο συγκεκριμένος τύπος ψώρας περιλαμβάνει πολλά παράσιτα. Η νορβηγική ψώρα εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα που έχουν ανίσχυρο ανοσοποιητικό σύστημα, είτε επειδή πάσχουν από άλλες ασθένειες, είτε λόγω της λήψης ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων.
Πώς μεταδίδεται η ψώρα;
Η μετάδοση της ψώρας γίνεται με την άμεση επαφή με ένα άτομο που έχει ήδη μολυνθεί με ψώρα ή με μολυσμένα αντικείμενα. Στην περίπτωση της απλής ψώρας, η άμεση επαφή πρέπει συνήθως να είναι στενή και παρατεταμένη. Για παράδειγμα, μία απλή σύντομη χειραψία ή ένα απλό σύντομο αγκάλιασμα με άτομο που έχει απλή ψώρα συνήθως δεν επαρκούν για τη μετάδοση της απλής ψώρας, ενώ υψηλό κίνδυνο μετάδοσης θεωρείται ότι έχει π.χ. η παρατεταμένη δέρμα με δέρμα επαφή (π.χ. πιάσιμο χέρι με χέρι) για 5-10 λεπτά συνεχόμενα.
Στην περίπτωση της νορβηγικής ψώρας, μετάδοση μπορεί να συμβεί ακόμη και με μία σύντομη δέρμα-με-δέρμα επαφή, π.χ. μία χειραψία με τον πάσχοντα.
Μετάδοση μπορεί να συμβεί και με την κοινή χρήση ρούχων, πετσετών και κρεβατιών (στρωμάτων και κλινοσκεπασμάτων), εάν αυτά έχουν μολυνθεί από άτομο που πάσχει και χρησιμοποιηθούν από άλλο άτομο (έμμεση μετάδοση). Ωστόσο, αυτή η έμμεση μετάδοση συμβαίνει πιο εύκολα σε περίπτωση πάσχοντος από νορβηγική ψώρα, ενώ στην απλή ψώρα είναι ασυνήθης ο τρόπος αυτός μετάδοσης.
Η περίοδος μετάδοσης διαρκεί από τη στιγμή της μόλυνσης μέχρι την καταστροφή των ενήλικων παρασίτων και αυγών, συνήθως 24 ώρες μετά την εφαρμογή της πρώτης θεραπείας. Ένα προσβεβλημένο άτομο μπορεί να μεταδίδει την ψώρα ακόμη και χωρίς να έχει συμπτώματα.
Τα συμπτώματα της ψώρας
Τα πιο συχνά σημεία και συμπτώματα της ψώρας είναι:
- ο επίμονος κνησμός (φαγούρα), ιδιαίτερα κατά τις νυκτερινές ώρες,
- οι δερματικές εξανθηματικές βλάβες (συνήθως ερυθηματώδεις βλατίδες, σαν «σπιθουράκια»), που μπορεί να αφορούν σε μεγάλο μέρος του σώματος ή να περιορίζονται σε συνήθη σημεία προσβολής, όπως π.χ. ανάμεσα στα δάκτυλα, καρπούς, αγκώνες, μασχάλες, θηλές, γεννητική περιοχή, οσφυική περιοχή (μέση), ανάμεσα στις ωμοπλάτες, κοιλιακή χώρα-περιοχή «ζώνης», γλουτούς, γόνατα.
- εμφάνιση πληγών λόγω του ξυσίματος. Οι πληγές αυτές μπορεί να επιμολυνθούν από βακτήρια (π.χ. από σταφυλόκοκκο ή στρεπτόκοκκο). Μικροσκοπικές σήραγγες μπορεί ενίοτε να διακρίνονται στο δέρμα, συνήθως στις μεσο-δακτύλιες πτυχές, στους καρπούς, τους αγκώνες, τα γόνατα, τη γεννητική περιοχή, το στήθος, τις ωμοπλάτες.
Τα συμπτώματα της ψώρας εμφανίζονται συνήθως 2-6 εβδομάδες μετά τη μόλυνση (εάν το άτομο δεν έχει προσβληθεί ξανά), και έως και 8 εβδομάδες μετά
Θεραπεία και προφυλακτική θεραπεία
Η θεραπεία γίνεται συνήθως με τοπική επάλειψη αντι-ψωρικών παρασιτοκτόνων σκευασμάτων.
Προφυλακτική θεραπεία πρέπει να λάβουν και όλοι όσοι θεωρούνται στενές επαφές των πασχόντων, ταυτόχρονα με τους πάσχοντες.
Το άκαρι της ψώρας δεν επιβιώνει συνήθως εκτός του ανθρώπινου σώματος πάνω από τρεις ημέρες. Τα ακάρεα της ψώρας πεθαίνουν αν εκτεθούν σε θερμοκρασία >50ο C για 10 λεπτά της ώρας.
Μέτρα πρόληψης
Πηγαίνεται άμεσα για ιατρικό έλεγχο, εάν υποψιάζεστε ότι έχετε ψώρα. Ο έλεγχος θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση
Αναζητήστε όλα τα άτομα που είχαν στενή επαφή με κρούσμα ψώρας κατά τον τελευταίο μήνα. Σε περίπτωση πάσχοντος από νορβηγική ψώρα, θα πρέπει να εφαρμόζονται άμεσα οι κατάλληλες συνθήκες απομόνωσης του πάσχοντος, μέχρι την πλήρη θεραπεία του.
Αποφύγετε την επαφή με αντικείμενα, όπως ρούχα και κλινοσκεπάσματα, που χρησιμοποίησε ο πάσχων.
Χρησιμοποιήστε προστατευτικά μέτρα (π.χ. γάντια) κατά τη στενή επαφή με τους πάσχοντες, τις στενές επαφές τους και με τα ρούχα και κλινοσκεπάσματά τους.
Πλύνετε τα ρούχα, τις πετσέτες και τα κλινοσκεπάσματα ρούχων, που χρησιμοποίησαν οι πάσχοντες τις τελευταίες επτά ημέρες πριν την έναρξη της θεραπείας τους, σε υψηλή θερμοκρασία >50 οC για τουλάχιστον 10 λεπτά και στέγνωμα σε υψηλή θερμοκρασία στεγνωτήρα ή στεγνό καθάρισμα. Ρούχα, κλινοσκεπάσματα που δεν μπορούν να πλυθούν στις κατάλληλες συνθήκες, όπως και στρώματα και άλλα αντικείμενα μπορούν να απομονωθούν σε κάποιο χώρο ή να κλειστούν σε πλαστικές σακούλες (ώστε να απομακρυνθούν από οποιαδήποτε επαφή με ανθρώπινο σώμα) για επτά ημέρες, πριν επαναχρησιμοποιηθούν.
Καθαρίστε σχολαστικά τα έπιπλα και τα χαλιά με ηλεκτρική σκούπα σε περίπτωση νορβηγικής ψώρας. Έπιπλα ή άλλα αντικείμενα που χρησιμοποίησαν οι πάσχοντες θα πρέπει να καθαρίζονται με ηλεκτρική σκούπα και να καλύπτονται με κάλυμμα (π.χ. πλαστικό) για επτά ημέρες, ιδίως σε περίπτωση πάσχοντος από νορβηγική ψώρα.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι η λήψη των περιβαλλοντικών μέτρων να γίνεται ταυτόχρονα με τη θεραπεία των πασχόντων και των στενών επαφών τους, ώστε να μην επαναμολυνθεί ο ίδιος ο πάσχοντας και οι επαφές του.
Αποφύγετε τον συνωστισμό. Είναι σκόπιμο να μην συγχρωτίζεστε στενά με άλλα άτομα (π.χ. να μην κοιμάστε στον ίδιο χώρο), κατά την περίοδο μετάδοσής σας (τουλάχιστον για ένα 24ωρο μετά την πρώτη εφαρμογή της τοπικής αγωγής), ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος περαιτέρω εξάπλωσης της ψώρας και σε άλλα άτομα. Σε περίπτωση πάσχοντος από νορβηγική ψώρα, απαιτείται η πλήρης αποφυγή συγχρωτισμού και η παραμονή του πάσχοντος σε ξεχωριστό απομονωμένο χώρο, καθόλη την περίοδο μετάδοσής του.