Κατάθλιψη στην εμμηνόπαυση: Τι μπορεί να βοηθήσει

Πώς μπορείτε να διαχειριστείτε τις συναισθηματικές διακυμάνσεις και την κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης;

Η λεγόμενη «αλλαγή ζωής» συνοδεύεται από μια σειρά από συμπτώματα που προκαλούνται από ορμονικές αλλαγές όπως εξάψεις, αϋπνία, διακυμάνσεις της διάθεσης και ακόμη και κατάθλιψη. Οι ορμόνες που ελέγχουν τον εμμηνορροϊκό σας κύκλο επηρεάζουν τη σεροτονίνη, μια χημική ουσία του εγκεφάλου που προάγει τα αισθήματα ευεξίας και ευτυχίας. Όταν τα επίπεδα των ορμονών πέφτουν, πέφτουν και τα επίπεδα σεροτονίνης, γεγονός που συμβάλλει στην αύξηση της ευερεθιστότητας, του άγχους και της θλίψης.

Η πτώση των επιπέδων οιστρογόνων και προγεστερόνης μπορεί να προκαλέσει εναλλαγές της διάθεσης που σας κάνουν λιγότερο ικανές να αντιμετωπίσετε πράγματα που κανονικά θα ήταν για σας πανεύκολο. Για ορισμένες γυναίκες, αυτές οι ορμονικές πτώσεις μπορεί να πυροδοτήσουν ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, ειδικά για εκείνες που έχουν περάσει από σοβαρή κατάθλιψη στο παρελθόν.

Ποια είναι τα συμπτώματα της κατάθλιψης

Μπορεί να εμφανιστούν κατά την περιεμμηνόπαυση και την εμμηνόπαυση σχετίζονται με διάφορους παράγοντες, όπως ορμονικές αλλαγές, υποκείμενες ευπάθειες στην κατάθλιψη και άλλους στρεσογόνους παράγοντες.

• • Καταθλιπτική διάθεση, επίμονα συναισθήματα θλίψης, άγχους, απελπισίας ή απαισιοδοξίας
  • Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης σε όλες σχεδόν τις δραστηριότητες
  • Αλλαγές όρεξης ή βάρους. Σημαντική (πάνω από 5% σε ένα μήνα) ακούσια απώλεια/αύξηση βάρους ή μείωση/αύξηση της όρεξης
  • Διαταραχές ύπνου (αϋπνία ή υπερυπνία).
  • Ευερεθιστότητα
  • Κούραση, κόπωση ή χαμηλή ενέργεια ή μειωμένη απόδοση
  • Αίσθημα αναξιότητας
  • Δυσκολία συγκέντρωσης, μνήμης ή λήψης αποφάσεων
  • Έλλειψη αυτοφροντίδας
  • Πόνοι, πονοκέφαλοι, κράμπες ή πεπτικά προβλήματα
  • Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου (όχι μόνο φόβος θανάτου), αυτοκτονικού ιδεασμού ή απόπειρες αυτοκτονίας

Οι ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν σε άλλες περιόδους στην αναπαραγωγική ζωή μιας γυναίκας, όπως η περίοδος μετά τον τοκετό, συσχετίζονται επίσης με αύξηση της κατάθλιψης και των συμπτωμάτων της διάθεσης. Η μείωση των επιπέδων οιστρογόνων που συμβαίνει καθώς προχωράτε από την προ-εμμηνόπαυση στην εμμηνόπαυση μπορεί να συμβάλει σε συναισθηματικές αλλαγές όπως θλίψη, ευερεθιστότητα, κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης και αλλαγές στη διάθεση. Εάν τα συμπτώματα είναι σοβαρά ή επηρεάζουν τη ζωή σας περισσότερο από περιστασιακά, επισκεφτείτε το γιατρό σας ή έναν ειδικό ψυχικής υγείας.

Ποια είναι τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης;

• Προβλήματα ύπνου λόγω χαμηλών επιπέδων προγεστερόνης και οιστρογόνων
• Εξάψεις και νυχτερινές εφιδρώσεις
• Προβλήματα με τη μνήμη ή το να ξεχνάτε και να δυσκολεύεστε να εστιάσετε
• Αλλαγές διάθεσης όπως ευερεθιστότητα και κλάματα
• Αισθήματα κατάθλιψης ή άγχους
• Αλλαγή των συναισθημάτων για τη σεξουαλική σας υγεία
• Ξηρότητα κόλπου

Οι εναλλαγές της διάθεσης και τα συναισθήματα θλίψης και ευερεθιστότητας είναι κοινά περιστατικά κατά την περιεμμηνόπαυση και την εμμηνόπαυση.

Αναζητήστε τη διάγνωση

Ο γιατρός σας μπορεί να αξιολογήσει και να προσδιορίσει σε ποιο στάδιο βρίσκεστε και να συστήσει τα επόμενα βήματα για την πιθανή αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Αλλά εάν τα συμπτώματα που σχετίζονται με την κατάθλιψη είναι σοβαρά ή έχετε προηγούμενη διάγνωση κατάθλιψης, το επόμενο βήμα είναι η αξιολόγηση από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Είναι σε θέση να προσδιορίσει εάν έχετε μείζονα καταθλιπτική διαταραχή ή κλινική κατάθλιψη.

Μόλις πρόσφατα η ιατρική κοινότητα δημιούργησε οδηγίες για την αξιολόγηση και τη θεραπεία της περιεμμηνοπαυσιακής κατάθλιψης. Η δυσκολία στην αξιολόγηση της περιεμμηνοπαυσιακής κατάθλιψης οφείλεται στο γεγονός ότι αρκετά από τα συμπτώματα που σχετίζονται με τις ορμονικές αλλαγές, είναι όμοια με τα κοινά συμπτώματα κατάθλιψης και άλλα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα που συχνά είναι παρόμοια. Συμπτώματα όπως η αϋπνία, οι εξάψεις, οι διαταραχές του ύπνου και τα προβλήματα διάθεσης είναι κοινά κατά την περιεμμηνόπαυση και την εμμηνόπαυση. Ο κίνδυνος εμφάνισης συμπτωμάτων που σχετίζονται με την κατάθλιψη είναι γνωστό ότι αυξάνεται μεταξύ των γυναικών καθώς περνούν στην εμμηνόπαυση.

Τι περιλαμβάνει η θεραπεία για την κατάθλιψη;

ΟΙ περιεμμηνοπαυσιακές και εμμηνοπαυσιακές γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με κατάθλιψη, θα πρέπει να ακολουθήσουν θεραπεία με αντικαταθλιπτικά ή/και ψυχοθεραπεία («θεραπεία ομιλίας»). Υπάρχουν διάφορες μορφές ψυχοθεραπείας, αλλά μια συγκεκριμένα που έχει αποδειχθεί επιτυχημένη στη θεραπεία της κατάθλιψης είναι η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (cognitive-behavioral therapy -CBT).

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η θεραπεία των γυναικών που εισέρχονται στην εμμηνόπαυση και λαμβάνουν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της διάθεσης, αλλά δεν θεωρείται μορφή θεραπείας για την κατάθλιψη.

Ορισμένα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα οιστρογόνα, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των εξάψεων και της νυχτερινής εφίδρωσης, μπορεί επίσης να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των ήπιων και των μέτριων συμπτωμάτων, που σχετίζονται με εναλλαγές της διάθεσης και αισθήματα κατάθλιψης. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν κίνδυνοι που σχετίζονται με τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης. Γι’ αυτό το να μιλήσετε με το γιατρό σας για την υγεία σας είναι πάντα η καλύτερη λύση.

Τι μπορεί να βοηθήσει;

Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης που συνοδεύουν την περιεμμηνόπαυση ή την εμμηνόπαυση απαιτεί συχνά συστηματική προσέγγιση. Και όπως πολλές άλλες συστάσεις για την κατάθλιψη ή την εμμηνόπαυση, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να κάνουν σημαντική διαφορά στην ποιότητα της ζωής σας.

• Η καθημερινή άσκηση,
• η επαφή με τους φίλους και την οικογένεια,
• η ενσυνειδητότητα (mindfulness),
• η συμμετοχή σε δραστηριότητες που ήταν ευχάριστες πριν ξεκινήσουν τα καταθλιπτικά επεισόδια
• η μείωση του αλκοόλ, του καπνίσματος ή άλλων ουσιών
• η υγιεινή διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, άπαχη πρωτεΐνη, σύνθετους υδατάνθρακες και καλά λιπαρά.

Βιβλιογραφία

1. The American College of Obstetricians and Gynecologists. The Menopause Years

2. National Institute of Mental Health. Depression.

3. Substance Abuse and Mental Health Services Administration. Impact of the DSM-IV to DSM-5 Changes on the National Survey on Drug Use and Health [Internet]. Rockville (MD): Substance Abuse and Mental Health Services Administration (US); 2016 Jun. Table 3.4, DSM-IV to DSM-5 Major Depressive Episode/Disorder Comparison.

4. de Kruif M, et al. Depression during the perimenopause: A meta-analysis. Journal of Affective Disorders. 2016; 06:174-180. doi: 10.1016/j.jad.2016.07.040

5. Maki P, et al. Guidelines for the Evaluation and Treatment of Perimenopausal Depression: Summary and Recommendations. Journal of Women’s Health. https://doi.org/10.1089/jwh.2018.27099.mensocrec.

6. Anxiety and Depression Association of America. Perimenopause and Depression.

7. The Cleveland Clinic. Menopause: Emotional Aspects (Including Depression): Management and Treatment.

Με στοιχεία από την Ελληνική Εταιρεία Εμμηνόπαυσης ΕΛΕΤΕΜ