Η κρίση πανικού ορίζεται ως ξαφνικό κύμα άγχους και φόβου με σοβαρές σωματικές αντιδράσεις. Σύμφωνα με τo Anxiety UK, έως και το 35% του πληθυσμού βιώνει ένα τέτοιο περιστατικό στη ζωή του.
«Κάποιος μπορεί να αναφέρει απώλεια ελέγχου, έντονο καρδιοχτύπι, σφίξιμο στο στήθος, μυρμήγκιασμα στα δάχτυλα ή αδυναμία στα χέρια του. Μπορεί να είναι τρομακτικό γιατί αισθάνεται σαν να μην έχει έλεγχο αυτής της κατάστασης», εξηγεί ο Mike Ward, ψυχοθεραπευτής στο London Anxiety Clinic, προσθέτοντας ότι έχει δει μια αύξηση στις κρίσεις πανικού τα τελευταία χρόνια.
Σύμφωνα με τον Δρ. Simon Modi, καρδιολόγο στο Heart and Chest Hospital, δεν είναι ασυνήθιστο άτομα που βιώνουν κρίση πανικού να πείθονται ότι παθαίνουν καρδιακή προσβολή -αν και κάποια καρδιακά προβλήματα αρχικά εκλαμβάνονται λανθασμένα ως κρίσεις πανικού. «Βλέπω συχνά ασθενείς με διασταύρωση καρδιακών παθήσεων και κρίσεων πανικού», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Τι προκαλεί τις κρίσεις πανικού και γιατί μοιάζουν τόσο πολύ με έμφραγμα
«Για να καταλάβουμε ένα έμφραγμα, πρέπει να καταλάβουμε τι είναι η καρδιά. Είναι μια μυϊκή αντλία που ωθεί το αίμα στο σώμα μέσω των πνευμόνων. Και, όπως κάθε μυς, χρειάζεται παροχή αίματος, που προέρχεται από τις στεφανιαίες αρτηρίες», εξηγεί ο Δρ. Mondi.
«Μια καρδιακή προσβολή συμβαίνει συνήθως όταν η παροχή αίματος σε ένα μέρος της καρδιάς διακυβεύεται. Τυπικά, όταν υπάρχει απόφραξη σε μια αρτηρία, όπως εναποθέσεις λίπους ή θρόμβος αίματος. Όπως κάθε μυς, αν η παροχή αίματος δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του, θα σπάσει», προσθέτει ο ειδικός.
Αυτό το σπάσιμο προκαλεί έναν κεντρικό πόνο ή σφίξιμο στο στήθος, που συχνά ταξιδεύει κάτω από το αριστερό χέρι ή μέσα στη γνάθο. Αυτό ονομάζεται στηθάγχη εάν υπάρχει μειωμένη παροχή αίματος ή καρδιακή προσβολή εάν η παροχή αίματος είναι εντελώς αποκλεισμένη.
«Αντίθετα», εξηγεί ο Δρ. Mondi, «οι κρίσεις πανικού είναι επεισόδια όπου το σώμα και το μυαλό αναπτύσσουν ξαφνικά μια απόκριση μάχης ή φυγής».
Όταν συμβαίνει αυτό, προκαλεί μια ξαφνική αύξηση της αδρεναλίνης, μιας ορμόνης που δίνει σήμα στους ιστούς γύρω από το σώμα να προετοιμαστούν για να αντιμετωπίσουν μια πιθανή απειλή, για παράδειγμα, αυξάνοντας την αρτηριακή πίεση για να φτάσει περισσότερο αίμα στην καρδιά και τους μύες, ώστε το σώμα να μπορεί να τρέξει γρηγορότερα.
Είναι φυσιολογικό να απελευθερώνεται αδρεναλίνη κατά τη διάρκεια της άσκησης ή σε στιγμές στρες. Ωστόσο, μια κρίση πανικού είναι μια υπερβολική εκδοχή αυτής της απόκρισης και είναι η ξαφνική, υπερβολική έκρηξη αδρεναλίνης που προκαλεί συμπτώματα που μιμούνται ένα έμφραγμα.
«Η ενόχληση στο στήθος στην κρίση πανικού μπορεί να οφείλεται σε σπασμό του οισοφάγου ή σε σπασμό των στεφανιαίων αρτηριών, λόγω ξαφνικής αναντιστοιχίας στην παροχή αίματος στην καρδιά μετά από μια ξαφνική αύξηση του καρδιακού ρυθμού λόγω αδρεναλίνης», εξηγεί ο Δρ. Mondi.
Σε αντίθεση με το έμφραγμα, όπου η δύσπνοια φτάνει σε χαμηλά επίπεδα οξυγόνου λόγω ανεπαρκούς παροχής αίματος, σε μια κρίση πανικού η δύσπνοια είναι πιθανό να οφείλεται στο γεγονός ότι το άτομο αναπνέει υπερβολικά. Και πάλι, αυτό είναι μέρος της απόκρισης μάχης ή φυγής που πήγε στραβά.
«Η υπερβολική αναπνοή βγάζει διοξείδιο του άνθρακα από τους πνεύμονες. Αυτό αυξάνει τα επίπεδα οξυγόνου στον πνεύμονα, το οποίο είναι επίσης μέρος της απόκρισης μάχης ή φυγής», λέει ο ειδικός.
Ωστόσο, μπορεί ακούσια να οδηγήσει σε χαμηλά επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στο αίμα. Αυτό, με τη σειρά του, οδηγεί σε μείωση του ασβεστίου στο αίμα, το οποίο προκαλεί μυρμήγκιασμα στα χέρια και τα πόδια.
Πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε την κρίση πανικού από το έμφραγμα
«Επειδή τα συμπτώματα αλληλεπικαλύπτονται τόσο πολύ, το σημαντικό είναι να βεβαιωθείτε πρώτα ότι δεν πρόκειται για καρδιακή προσβολή, ειδικά την πρώτη φορά που συμβαίνει», τονίζει ο Mike Ward.
«Το ηλεκτροκαρδιογράφημα κατά τη διάρκεια των συμπτωμάτων είναι ο πιο χρήσιμος τρόπος για να γνωρίζουμε τι είναι, όταν συνδυάζεται με εκτίμηση παραγόντων κινδύνου, όπως η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό, και μια εξέταση αίματος, για να αποκλειστεί με ακρίβεια ένα έμφραγμα», συμπληρώνει με τη σειρά του ο Δρ. Mondi και συνεχίζει:
«Σε νεότερα άτομα, ειδικά στις γυναίκες, όπου τα καρδιακά επεισόδια είναι λιγότερο συχνά, είναι επίσης σημαντικό να αποκλειστούν οι αρρυθμίες και ειδικά μια πάθηση που ονομάζεται υπερκοιλιακή ταχυκαρδία, η οποία προκαλεί συμπτώματα όπως αίσθημα ταχυπαλμίας, δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος και ζάλη -και συνήθως λανθασμένα διαγιγνώσκεται ως κρίση πανικού».
Οι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε κρίση πανικού
Η κρίση πανικού μπορεί να προκληθεί από προφανείς λόγους, όπως ένα ατύχημα με το αυτοκίνητο ή ο θάνατος κάποιου κοντινού προσώπου, αλλά μπορεί επίσης να έχουν πιο ανεπαίσθητα ερεθίσματα όπως ο εγκλεισμός σε ανελκυστήρα ή η βιασύνη. Και γενικότερα, καταστάσεις που σχετίζονται με άγχος, όπως κατάθλιψη, διαταραχή μετατραυματικού στρες ή φοβίες.
Μερικές φορές, η κρίση πανικού δεν έχει προφανές έναυσμα. «Ιστορικά, οι κρίσεις πανικού παρατηρούνται πιο συχνά στις γυναίκες. Το αν αυτό οφείλεται σε γυναικεία υπεροχή ή απλώς ότι οι γυναίκες μπορεί να είναι πιο πιθανό να μοιραστούν συναισθήματα δημόσια είναι υπό συζήτηση», λέει ο Δρ. Mondi.
«Ο ρόλος των οιστρογόνων και της προγεστερόνης έχει αυξηθεί», προσθέτει ο Δρ. Jon Bickford, γιατρός στο Broadmoor Hospital στο Berkshire, ο οποίος έχει ειδικό ενδιαφέρον για τις κρίσεις πανικού.
Υπάρχει επίσης μια θεωρία ότι θα μπορούσε να υπάρχει σύνδεση με διαφορές στο μέγεθος μιας περιοχής του εγκεφάλου που ονομάζεται αμυγδαλή. «Η αμυγδαλή, η οποία βρίσκεται βαθιά στον μεσαίο τμήμα του εγκεφάλου, παίζει κεντρικό ρόλο στην ανταπόκρισή μας και στη ρύθμιση των συναισθημάτων μας, ιδιαίτερα του φόβου», εξηγεί ο Δρ. Bickford.
Ο Mike Ward λέει ότι η θεραπεία ομιλίας, όπως η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη μελλοντικών επεισοδίων. «Μπορεί επίσης να χρειαστούν φάρμακα κατά του άγχους. Αν κάποιος υποφέρει πραγματικά από κρίση πανικού και αυτό επηρεάζει τη δουλειά, τις σχέσεις και το σπίτι του, τότε η θεραπεία μπορεί να μην είναι αρκετή», καταλήγει.