Η υπνική άπνοια μπορεί να μειώσει τις γνωστικές σας ικανότητες και να αυξήσει τον κίνδυνο άνοιας, χωρίς να το καταλάβετε.
Mια από τις πιο κοινές διαταραχές ύπνου είναι η υπνική άπνοια. Ένας στους δύο άνδρες και μία στις πέντε γυναίκες στη χώρα μας την εμφανίζουν σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασαν η πνευμονολόγος, διευθύντρια Μονάδας Μελέτης Ύπνου στο Σισμανόγλειο νοσοκομείο, Αναστασία Αμφιλοχίου και ο καθηγητής Ψυχιατρικής Κώστας Σολδάτος.
Η υπνική άπνοια ή πιο επιστημονικά το σύνδρομο απνοιών-υποπνοιών κατά τον ύπνο (ΣΑΥΥ) είναι μια δυνητικά σοβαρή πάθηση που χαρακτηρίζεται από πλήρη (άπνοια) ή μερική (υπόπνοια) διακοπή της αναπνοής κατά τον ύπνο. Για να θεωρηθεί αυτή η διακοπή αθολογική, θα πρέπει να υπερβαίνει σε διάρκεια τα 10 δευτερόλεπτα.
Τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια άπνοιας, που προκαλούνται από τη χαλάρωση των μαλακών ιστών στο πίσω μέρος του λαιμού, μειώνουν τη ροή οξυγόνου στον εγκέφαλο και μπορούν να καταστρέψουν τα πιο σημαντικά στάδια αποκατάστασης που κάνει ο βαθύς ύπνος.
Η υπνική άπνοια συχνά συνοδεύεται από συνοσηρότητες που σχετίζονται με γνωστική έκπτωση: παχυσαρκία,διαβήτης και υψηλή αρτηριακή πίεση ή άλλες καρδιαγγειακές παθήσεις.
Σε μια τριάδα μελετών, η υπνική άπνοια συνδέθηκε με υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου, θρόμβους αίματος που μπορεί να προκαλέσουν καρδιακές προσβολές ή εγκεφαλικά, και διανοητική έκπτωση και άνοια αργότερα στη ζωή.
Τα άτομα που είχαν διαγνωστεί τόσο με υπνική άπνοια όσο και με αϋπνία είχαν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 11 ετών σε σύγκριση με άτομα που αντιμετώπιζαν μόνο τη μία πάθηση ή την άλλη, σύμφωνα με μια άλλη μελέτη, που περιγράφεται στο περιοδικό Sleep Epidemiology. Οι διαταραχές ύπνου μειώνουν την ποιότητα του ύπνου, κάτι που είναι σημαντικό για τη συνολική σωματική και ψυχική υγεία.
Προκαλεί εγκεφαλικές βλάβες
Οι ηλικιωμένοι με υπνική άπνοια κοιμούνται και πέφτουν σε βαθύ ύπνο για λιγότερα λεπτά, σύμφωνα με νέα ευρήματα που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Neurology. Είναι επίσης πιο πιθανό να έχουν μικροσκοπικές βλάβες στον εγκέφαλο και εξασθενημένες συνδέσεις εγκεφάλου-κυττάρων, τα οποία έχουν συνδεθεί με κίνδυνο εγκεφαλικού, γνωστικής έκπτωσης και άνοιας.
Ο βαθύς ύπνος είναι ένα σημαντικό στάδιο κατά το οποίο ο εγκέφαλος επιβραδύνει και καθαρίζεται τις τοξίνες και τις πρωτεΐνες που συσσωρεύονται κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ ταυτόχρονα αποκαθίσταται ολόκληρο το σώμα. Είναι η πιο σημαντική φάση για τη συνολική ποιότητα του ύπνου, που συνήθως αφορά περίπου το ένα τέταρτο του ύπνου μιας καλής νύχτας ή λιγότερο. Αυτός ο βαθύς ύπνος, που ονομάζεται επίσης ύπνος βραδέων κυμάτων, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να επιτευχθεί με διαταραχές ύπνου όπως η υπνική άπνοια.
Η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Neurology συνέκρινε τα πρότυπα ύπνου και αξονικές εγκεφάλου σε 140 άτομα με διάφορους βαθμούς σοβαρότητας υπνικής άπνοιας. Για κάθε μείωση κατά 10 μονάδες στο ποσοστό του χρόνου που περνούσε ένα άτομο σε βαθύ ύπνο -που αντιστοιχεί σε πιο σοβαρή άπνοια- οι βλάβες ήταν πιο διάχυτες, «σαν να ήταν κάποιος 2,3 χρόνια μεγαλύτερος από τη βιολογική του ηλικία», κατέληξαν οι επιστήμονες. «Η διαπίστωση ότι η σοβαρή άπνοια ύπνου και η μείωση του ύπνου βραδέων κυμάτων σχετίζονται με αυτούς τους βιοδείκτες είναι σημαντικό, καθώς δεν υπάρχει θεραπεία για αυτές τις αλλαγές στον εγκέφαλο, επομένως πρέπει να βρεθούν τρόποι ώστε να μην επιδεινωθούν», ανάφερε μέλος της ομάδας μελέτης Diego Carvalho, MD, της Mayo Clinic στο Ρότσεστερ της Μινεσότα.
Η υπνική άπνοια μπορεί να μειώσει τη μνήμη
Μια ξεχωριστή, μικρή νέα μελέτη μεσήλικων ανδρών υποδηλώνει ότι η υπνική άπνοια μπορεί να συμβάλει στη γνωστική έκπτωση άμεσα, ακόμη και σε άτομα που δεν παρουσιάζουν καμία από τις συχνές συνοσηρότητες. Με απλά λόγια: Τα με υπνική άπνοια μπορεί να αντιμετωπίζουν έκπτωση στη μνήμη, προβλήματα στη λήψη αποφάσεων, στις κοινωνικές δεξιότητες και σε άλλες λειτουργίες του εγκεφάλου, ακόμα κι αν θεωρούν ότι αν και ροχαλίζουν, το ροχαλητό του δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια νυχτερινή ενόχληση για τους άλλους.
Η τάση της υπνική άπνοιας να οδηγεί σε διακοπτόμενο ύπνο, χαμηλή ροή οξυγόνου στον εγκέφαλο και φλεγμονή στον εγκέφαλο προκαλεί εκτεταμένες νευροανατομικές και δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο και συναφή λειτουργικά γνωστικά και συναισθηματικά ελλείμματα.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Frontiers in Sleep, έγινε σε 27 άνδρες ηλικίας 35 έως 70 ετών που μόλις είχαν διαγνωστεί με ήπια έως σοβαρή υπνική άπνοια αλλά δεν είχαν συνοσηρότητες. Όλοι ήταν κατά τα άλλα υγιείς, κανένας δεν ήταν παχύσαρκος. Στο παρελθόν υπήρξαν και άλλες μελέτες που δείχνουν ότι σχετίζεται με μειωμένη εκτελεστική λειτουργία, ψυχοκινητικό έλεγχο, ελλείμματα προσοχής και συγκέντρωση
Θα πρέπει να ανησυχείτε;
Τα συμπτώματα της υπνικής άπνοιας περιλαμβάνουν υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας και κόπωση το απόγευμα. Άλλα συμπτώματα είναι ο πρωινός πονόλαιμος ή πονοκέφαλος, πόνος στο στήθος τη νύχτα και νυχτερινές εφιδρώσεις. Η παχυσαρκία θεωρείται από τις κύριες αιτίες, αλλά όχι η μοναδική.
Εκτιμάται ότι επηρεάζει το 10-30% των ανδρών και το 10-15% των γυναικών. Αλλά έως και το 70% του ενήλικου πληθυσμού μπορεί να έχει κάποιο επίπεδο υπνικής άπνοιας χωρίς εμφανή συμπτώματα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Και ενώ δεν υπάρχει λόγος πανικού για την ήπια υπνική άπνοια, η κατάσταση μπορεί να εξελιχθεί σε αρκετά σοβαρή.
Οι θεραπείες ποικίλλουν από τη βελτίωση των συνηθειών ύπνου έως την απώλεια βάρους, ενώ δίνεται μάσκα CPAP (μάσκα συνεχής θετικής πίεσης αεραγωγών/Continuous Positive Airway Pressure). Οι χειρουργικές επεμβάσεις είναι επιτυχείς μόνο στο 50% έως 60% των περιπτώσεων.
Μερικές φορές συνταγογραφούνται φάρμακα για την εγρήγορση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μελέτη ωστόσο που δημοσιεύτηκε στις 8 Μαΐου στο Annals of Internal Medicine διαπίστωσε ότι, ενώ αυτά τα φάρμακα βοηθούν, πολλοί άνθρωποι σταματούν τη λήψη τους λόγω παρενεργειών, όπως άγχος, πονοκέφαλοι και… αϋπνία.