Σεξουαλική κακοποίηση στα παιδιά: Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια

Τα παιδιά που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση μπορεί να εμφανίσουν μια σειρά από σημάδια και συμπτώματα. Ποια είναι αυτά; Ο Πάτροκλος Παπαδάκης, ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής μας εξηγεί.

Τα τελευταία χρόνια έχουν δει το φως της δημοσιότητας πολλά περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης. Εκπαιδευτικοί, προπονητές, γονείς, συγγενείς, ιερείς, άτομα σε θέση εξουσίας και γενικά άνθρωποι υπεράνω πάσης υποψίας είναι οι βασικοί ύποπτοι για σεξουαλική κακοποίηση. Κοινός παρανομαστής όλων αυτών: άτομα που τα παιδιά γνωρίζουν, εμπιστεύονται, αγαπάνε και γενικά άτομα που έχουν χρόνο και χώρο με τα παιδιά.

Τι είναι η σεξουαλική κακοποίηση;

Η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών μπορεί να περιλαμβάνει σεξουαλική επαφή με ένα παιδί, αλλά μπορεί επίσης να περιλαμβάνει άλλες ενέργειες, όπως έκθεση, κοινοποίηση άσεμνων φωτογραφιών και βίντεο ή λήψη ακατάλληλων φωτογραφιών ή βίντεο ένα παιδί. Αυτά τα εγκλήματα μπορεί να έχουν σοβαρό αντίκτυπο στη ζωή και την ανάπτυξη ενός παιδιού και συνεχίζουν να τα επηρεάζουν στη μετέπειτα ζωή του.

Κάθε 9 λεπτά, γίνεται αναφορά για σεξουαλική κακοποίηση σε παιδί στις ΗΠΑ. Στη χώρα μας σύμφωνα με το Τμήμα Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων της ΕΛ.ΑΣ., οι καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση έχουν αυξηθεί κατά 33% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο.

Πώς η σεξουαλική κακοποίηση αλλάζει τον κόσμο των παιδιών

Τα σημάδια της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού και τις συνθήκες της κακοποίησης, όπως πόσο συχνή είναι η κακοποίηση, ποιος την προκαλεί και τι είδους κακοποίηση συμβαίνει.

Όταν ένα παιδί κακοποιείται σεξουαλικά, μπορεί να μην πει σε κανέναν για την κακοποίηση, για διάφορους λόγους. Ενώ υπάρχουν σημάδια και συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν ότι έχει συμβεί σεξουαλική κακοποίηση, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η παρουσία κάποιων συμπτωμάτων ή σημαδιών δεν επιβεβαιώνει ότι έχει συμβεί σεξουαλική κακοποίηση. Μερικά παιδιά μπορεί να εμφανίζουν πολλά από τα σημάδια και άλλα μπορεί να δείχνουν λίγα ή καθόλου.

Η εμπειρία της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που τα παιδιά κατανοούν τον κόσμο και τους ανθρώπους. Μετά τη σεξουαλική κακοποίηση, η κατανόηση ενός παιδιού για τον εαυτό του και τον κόσμο μπορεί να διαστρεβλωθεί και να αποκτήσει δυσπιστία, ενοχή, φόβο. Η προσωπικότητα και οι συμπεριφορές του μπορεί να αλλάξουν αισθητά από αυτό που ήταν πριν από τη σεξουαλική κακοποίηση.

Το να μάθετε να αναγνωρίζετε τα προειδοποιητικά σημάδια της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών είναι το πρώτο βήμα για να προστατέψετε τα παιδιά σας.

Σημάδια ότι ένα παιδί έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά

«Δεν είναι πάντα εύκολο να εντοπιστεί η σεξουαλική κακοποίηση, επειδή οι δράστες συχνά λαμβάνουν μέτρα για να κρύψουν τις πράξεις τους. Ορισμένα σημάδια είναι πιο εύκολο να εντοπιστούν από άλλα.» λέει ο ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής Πάτροκλος Παπαδάκης. «Για παράδειγμα, ορισμένα προειδοποιητικά σημάδια μπορεί να γίνουν αντιληπτά από τον γονιό ή τον κηδεμόνα όπως κάποιοι μώλωπες που δείχνουν ότι το παιδί χρειάζεται ιατρική φροντίδα.»
Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια, στα οποία πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη σημασία;

Ιατρικά σημάδια
Υπάρχουν κάποιες ιατρικές ενδείξεις που οφείλετε να εξερευνήσετε:

• Εμφάνιση σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων
• Σημάδια τραύματος στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, όπως ανεξήγητη αιμορραγία, μώλωπες ή αίμα στα σεντόνια, τα εσώρουχα ή άλλα ρούχα
• Επίμονος ή επαναλαμβανόμενος πόνος κατά την ούρηση ή τις κενώσεις του εντέρου

Ψυχολογικά σημάδια
Εάν ένα παιδί έχει υποστεί σεξουαλική κακοποίηση:

• • Συζητά υπερβολικά για το σεξ
  • Δείχνει γνώση της σεξουαλικής συμπεριφοράς πέρα από την αναπτυξιακή του ηλικία
  • Κρατάει μυστικά και δεν μιλάει τόσο πολύ όσο συνήθως
  • Δεν θέλει να μένει μόνο του με συγκεκριμένα άτομα ή φοβάται να είναι μακριά από τους γονείς (ειδικά αν αυτό είναι μια νέα συμπεριφορά)
  • Εμφανίζει παλινδρομική συμπεριφορά ή επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές από τις οποίες είχε απαλλαχτεί, όπως πιπίλισμα του αντίχειρα ή νυχτερινή ενούρηση
  • Παρουσιάζει υπερβολικά συμμορφωτική συμπεριφορά
  • Εμφανίζει σεξουαλική συμπεριφορά που είναι ακατάλληλη για την ηλικία του
  • Περνά ασυνήθιστο χρόνο μόνο του
  • Αποφεύγει να βγάλει τα ρούχα του για να αλλάξει ή να κάνει μπάνιο
  • Αυτοτραυματίζεται
  • Κάνει ασαφείς ερωτήσεις ή αόριστες δηλώσεις για θέματα όπως μυστικά, ασυνήθιστα «παιχνίδια» ή συμπεριφορές ενηλίκων
  • Ζωγραφίζει σεξουαλικά θέματα, αναφέρει ιστορίες σεξ, παίζει σεξουαλικά παιχνίδια με τα παιχνίδια του ή τους φίλους του κ.λπ.
  • Έχει ανεξήγητα δώρα όπως παιχνίδια, χρήματα, κινητό τηλέφωνο, ακριβά ρούχα.
  • Παρουσιάζει αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες
  • Παρουσιάζει αλλαγή στη διάθεση ή στην προσωπικότητα, όπως αυξημένη επιθετικότητα σε μέλη της οικογένειας, φίλους, κατοικίδια κλπ
  • Έχει μειωμένη αυτοπεποίθησης ή κακή αυτοεικόνα
  • Έχει υπερβολικό άγχος, ανησυχία ή φόβο
  • Παρουσιάζει ανεξήγητα προβλήματα υγείας όπως πόνους στο στομάχι και πονοκέφαλους
  • Χάνει το ενδιαφέρον του για το σχολείο, τις δραστηριότητες και τους φίλους
  • Βλέπει εφιάλτες ή φοβάται να μείνει μόνο του τη νύχτα
  • Έχει δυσκολία συγκέντρωσης ή μνήμης, φαίνεται αποσπασμένο ή δεν ακούει
  • Παρουσιάζει συμπτώματα κατάθλιψης

Λάβετε υπόψη ότι μερικά από αυτά τα σημάδια μπορεί να εμφανιστούν σε άλλες στιγμές άγχους όπως:

• Κατά τη διάρκεια ενός διαζυγίου
• Θάνατο μέλους της οικογένειας ή κατοικίδιου ζώου
• Προβλήματα στο σχολείο ή με φίλους
• Άλλα γεγονότα που προκαλούν άγχος ή τραυματικά γεγονότα

Σημάδια ότι ένας ενήλικας μπορεί να βλάψει το παιδί

Εάν ένα παιδί σας πει ότι κάποιος το κάνει να νιώθει άβολα, ακόμα κι αν δεν μπορεί να σας πει κάτι συγκεκριμένο, ακούστε το. Η διατήρηση της ασφάλειας των παιδιών μπορεί να είναι δύσκολη επειδή πολλοί δράστες που κακοποιούν σεξουαλικά τα παιδιά βρίσκονται σε θέσεις εμπιστοσύνης.

Το 93% των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης γνωρίζουν τον δράστη. Αυτό περιλαμβάνει μέλη της οικογένειας, ιερείς, προπονητές, δασκάλους και άλλους επαγγελματίες που βρίσκονται στο περιβάλλον του παιδιού. Να είστε προσεκτικοί με έναν ενήλικα που περνά χρόνο με τα παιδιά και εκδηλώνει τις ακόλουθες συμπεριφορές:

• Αγγίζει ή αγκαλιάζει πολύ συχνά το παιδί
• Δεν σέβεται τα όρια και δεν ακούει όταν κάποιος του λέει «όχι»
• Προσπαθεί να είναι φίλος του παιδιού αντί να έχει τον ρόλο ενήλικα στη ζωή του παιδιού
• Δεν έχει σχέσεις κατάλληλες για την ηλικία του
• Μιλάει με τα παιδιά για τα προσωπικά του προβλήματα ή τις σχέσεις του
• Περνάει πολύ χρόνο μόνος με το παιδί ή δημιουργεί δικαιολογίες για να μείνει μόνος με το παιδί
• Εκφράζει ασυνήθιστο ενδιαφέρον για τη σεξουαλική ανάπτυξη του παιδιού, όπως σχολιασμό σεξουαλικών χαρακτηριστικών ή σεξουαλοποίηση φυσιολογικών συμπεριφορών
• Δίνει σε ένα παιδί δώρα χωρίς αφορμή ή λόγο
• Περιορίζει την πρόσβαση του παιδιού σε άλλους ενήλικες
• Προσφέρεται τακτικά να κρατήσει τα παιδιά δωρεάν ή βγαίνει με τα παιδιά το βράδυ για διασκέδαση, σινεμά, θέατρο κ.λπ.
• Το προσφέρει ακριβά δώρα ή του δίνει χρήματα χωρίς προφανή λόγο
• Μπαίνει συχνά στο μπάνιο, όταν είναι μόνο το παιδί
• Αντιμετωπίζει ένα συγκεκριμένο παιδί ως το “αγαπημένο” του, κάνοντάς το να νιώθει «ιδιαίτερο» σε σύγκριση με τα άλλα

Η ανάληψη δράσης δεν είναι πάντα εύκολη, αλλά είναι σημαντική

Ακούστε το ένστικτό σας. Εάν παρατηρήσετε κάτι που δεν είναι σωστό ή κάποιος στη ζωή του παιδιού σας σας κάνει να νιώθετε άβολα —ακόμα κι αν είναι υπεράνω πάσης υποψίας—είναι σημαντικό να εμπιστευτείτε το ένστικτό σας, να συνεχίσετε να παρακολουθείτε για σημάδια κακοποίησης και να μιλήσετε στο παιδί που μπορεί να βιώνει κακοποίηση. Δεν είναι πάντα εύκολο να εντοπιστεί η σεξουαλική κακοποίηση ενός παιδιού. Για αναφορές περιστατικών κακοποίησης ανηλίκων μπορείτε να απευθυνθείτε:

• στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Αττικής – Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής (ΓΑΔΑ): Λεωφ. Αλεξάνδρας 173, τηλ. 210 6476370, email: [email protected]
• στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Θεσσαλονίκης: Μοναστηρίου 326, τηλ. 2310 388456.
• στις κατά τόπους Υπηρεσίες Ασφάλειας των Νομών των υπόλοιπων Υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας.

Για αναφορές περιστατικών διαδικτυακής παρενόχλησης – παιδοφιλίας ή πορνογραφίας ανηλίκων, μπορείτε να επικοινωνείτε με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματοςστα ακόλουθα στοιχεία επικοινωνίας:
Τηλεφωνικά: 11188
Με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) στο: [email protected]
Μέσω της εφαρμογής (application) για έξυπνα τηλέφωνα (smart phones) με λειτουργικό σύστημα ios-android: CYBERKID

Δείτε ακόμη: Σεξουαλική παρενόχληση: γιατί τα θύματα δεν μιλάνε;