Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια εκφυλιστική ασθένεια των αρθρώσεων που επηρεάζει πολλούς ιστούς της άρθρωσης. Είναι μακράν η πιο συχνή μορφή αρθρίτιδας και προκαλεί πόνο και δυσκολία στην κίνηση.
Ιστορικά, η οστεοαρθρίτιδα ήταν γνωστή ως πάθηση “φθοράς”, η οποία συνδέεται γενικά με τη γήρανση. Τώρα όμως γνωρίζουμε ότι πρόκειται για μια ασθένεια ολόκληρης της άρθρωσης, συμπεριλαμβανομένων των οστών, των χόνδρων, των συνδέσμων και των ιστών που περιβάλλουν την άρθρωση (το αρθρικό υμένιο).
Η οστεοαρθρίτιδα μπορεί να εκφυλίσει τον χόνδρο, να αλλάξει το σχήμα των οστών και να προκαλέσει φλεγμονή, με αποτέλεσμα τον πόνο, δυσκαμψία και απώλεια κινητικότητας.
Επίσης, να επηρεάσει οποιαδήποτε άρθρωση, αλλά συνήθως προσβάλλει τα χέρια, τα γόνατα, τους γοφούς, τη μέση και τον αυχένα. Τα σημάδια και τα συμπτώματά της εμφανίζονται συνήθως συχνότερα σε άτομα άνω των 50 ετών, αλλά η οστεοαρθρίτιδα μπορεί να επηρεάσει και πολύ νεότερους ανθρώπους, ιδίως όσους είχαν προηγουμένως τραυματισμό της άρθρωσης, όπως ρήξη χιαστού ή μηνίσκου.
Συνήθως αναπτύσσεται αργά με την πάροδο του χρόνου, αλλά μετά από έναν τέτοιο τραυματισμό, μπορεί να αναπτυχθεί πολύ πιο γρήγορα, μέσα σε λίγα μόλις χρόνια. Η οστεοαρθρίτιδα δεν είναι μια αναπόφευκτη ασθένεια της γήρανσης– ορισμένοι άνθρωποι δεν την αναπτύσσουν ποτέ.
Δεν υπάρχει θεραπεία, αλλά υπάρχουν τρόποι διαχείρισης της, για την ελαχιστοποίηση του πόνου, τη συνέχιση των σωματικών δραστηριοτήτων, τη διατήρηση καλής ποιότητας ζωής και της κινητικότητας.
Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της
- Ηλικία. Ο κίνδυνος ανάπτυξης αυξάνεται με την ηλικία και τα συμπτώματα εμφανίζονται γενικά, αλλά όχι πάντα, σε άτομα άνω των 50 ετών.
- Τραυματισμός της άρθρωσης. Ένα κάταγμα οστού ή μια ρήξη χόνδρου ή συνδέσμου μπορεί να οδηγήσει σε οστεοαρθρίτιδα, μερικές φορές πιο γρήγορα από ό,τι σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει προφανής τραυματισμός.
- Υπερβολική χρήση. Η χρήση των ίδιων αρθρώσεων ξανά και ξανά σε μια εργασία ή ένα άθλημα.
- Παχυσαρκία. Το υπερβολικό βάρος προσθέτει στρες και πίεση σε μια άρθρωση και την επιβαρύνει σημαντικά.
- Μυοσκελετικές ανωμαλίες. Η κακή ευθυγράμμιση των δομών των οστών ή των αρθρώσεων μπορεί να συμβάλει στην ταχύτερη ανάπτυξη οστεοαρθρίτιδας.
- Αδύναμοι μύες. Εάν οι μύες δεν παρέχουν επαρκή στήριξη των αρθρώσεων, μπορεί να προκύψει κακή ευθυγράμμιση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ΟΑ.
- Κληρονομικότητα. Άτομα με μέλη της οικογένειας που έχουν οστεοαρθρίτιδα έχουν περισσότερες πιθανότητες να την αναπτύξουν.
- Φύλο. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν οστεοαρθρίτιδα από ό,τι οι άνδρες.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες. Διάφορες επαγγελματικές δραστηριότητες που είναι επίπονες και χειρωνακτικές μπορεί να συμβάλουν στην εκδήλωση οστεοαρθρίτιδας.
Ποια είναι τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου και δεν εμφανίζονται ξαφνικά. Περιλαμβάνουν:
-
- Πόνος σε μια άρθρωση κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας, μετά από πολύωρη δραστηριότητα ή στο τέλος της ημέρας.
- Η δυσκαμψία των αρθρώσεων εμφανίζεται συνήθως το πρωί ή μετά από ανάπαυση.
- Περιορισμένο εύρος κίνησης που μπορεί να εξαφανιστεί μετά από κίνηση.
- Ήχος κλικ όταν μια άρθρωση λυγίζει.
- Πρήξιμο γύρω από μια άρθρωση.
- Μυϊκή αδυναμία γύρω από την άρθρωση.
- Αστάθεια ή λυγισμός της άρθρωσης (όπως όταν το γόνατο υποχωρεί).
Οι έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα με οστεοαρθρίτιδα εμφανίζουν περισσότερες πτώσεις και κίνδυνο κατάγματος σε σχέση με τα άτομα που δεν έχουν την πάθηση. Αν και τα αποτελέσματα των μελετών ποικίλλουν, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να έχουν έως και 30% περισσότερες πτώσεις και 20% μεγαλύτερο κίνδυνο κατάγματος. Η οστεοαρθρίτιδα μπορεί να μειώσει τη λειτουργικότητα, να αποδυναμώσει τους μυς, να επηρεάσει τη συνολική ισορροπία και να καταστήσει τις πτώσεις πιο πιθανές, ιδίως μεταξύ των ατόμων με οστεοαρθρίτιδα στα γόνατα ή τα ισχία. Οι παρενέργειες από τα φάρμακα κατά του πόνου, όπως η ζάλη, μπορούν επίσης να συμβάλουν σε πτώσεις.
Ποια μέρη του σώματος επηρεάζει η οστεοαρθρίτιδα
- Ισχία. Πόνος στην περιοχή της βουβωνικής χώρας ή των γλουτών και μερικές φορές στο εσωτερικό του γόνατος ή του μηρού.
- Γόνατα. Αίσθημα “τρίξιμο” ή “ξύσιμο” κατά την κίνηση του γόνατος.
- Δάχτυλα. Οστικές αναπτύξεις (σπιρούνια) στην άκρη των αρθρώσεων μπορεί να προκαλέσουν πρήξιμο, ευαισθησία και ερυθρότητα στα δάχτυλα, μερικές φορές με πόνο στη βάση του αντίχειρα.
- Πόδια. Πόνος και ευαισθησία στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, με πιθανό πρήξιμο στους αστραγάλους ή στα δάχτυλα των ποδιών.
- Ο πόνος, η μειωμένη κινητικότητα, οι παρενέργειες από τα φάρμακα και άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με την οστεοαρθρίτιδα μπορεί να οδηγήσουν σε επιπλοκές στην υγεία που δεν προκαλούνται από την ίδια τη νόσο.
Οι επώδυνες αρθρώσεις, ιδίως στα πόδια, τους αστραγάλους, τα γόνατα, το ισχίο ή την πλάτη, δυσκολεύουν την άσκηση. Αλλά το να γυμνάζεστε για να διαχειριστείτε την οστεοαρθρίτιδα, μπορεί επίσης να βοηθήσει και στην πρόληψη της αύξησης του σωματικού βάρους. Το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία αυξάνει την υψηλή χοληστερόλη, τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, καρδιακών παθήσεων και υψηλής αρτηριακής πίεσης.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Το ιατρικό ιστορικό, η κλινική εξέταση και οι εργαστηριακές εξετάσεις συμβάλλουν στη διάγνωσή της. Ο γιατρός θα πάρει το ιατρικό σας ιστορικό, θα εξετάσει τα συμπτώματα, τον τρόπο με τον οποίο ο πόνος επηρεάζει τις δραστηριότητες σας, καθώς και τα ιατρικά σας προβλήματα και τη χρήση φαρμάκων. Επίσης, θα εξετάσει τις αρθρώσεις σας και μπορεί να σας ζητήσει πεικονιστικές εξετάσεις. Ποιες εξετάσεις βοηθούν στη διάγνωση:
- Αρθροκέντηση (αρθρική αναρρόφηση). Αφού ο γιατρός μουδιάσει η περιοχή, μια βελόνα εισάγεται στην άρθρωση για να τραβηχτεί υγρό. Αυτή η εξέταση θα αναζητήσει λοίμωξη ή κρυστάλλους στο υγρό για να βοηθήσει στον αποκλεισμό άλλων ιατρικών καταστάσεων ή άλλων μορφών αρθρίτιδας.
- Ακτινογραφία. Οι ακτινογραφίες μπορούν να δείξουν βλάβες στις αρθρώσεις ή στα οστά ή αλλαγές που σχετίζονται με την οστεοαρθρίτιδα.
- Μαγνητική τομογραφία. Η μαγνητική τομογραφία (MRI) δίνει καλύτερη εικόνα του χόνδρου και άλλων τμημάτων της άρθρωσης.
Υπάρχει θεραπεία;
Δεν υπάρχει θεραπεία για την οστεοαρθρίτιδα, ωστόσο, ο συνδυασμός της αγωγής με σκευάσματα, με βοηθητικές συσκευές και άλλες θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση του πόνου. Ως έσχατη λύση, μια κατεστραμμένη άρθρωση μπορεί να αντιμετωπιστεί χειρουργικά ή να αντικατασταθεί με μια άρθρωση κατασκευασμένη από συνδυασμό μετάλλου, πλαστικού ή/και κεραμικού. Η χειρουργική επέμβαση στις αρθρώσεις μπορεί να βελτιώσει τον πόνο και τη λειτουργία. Ένας ορθοπεδικός χειρουργός μπορεί να καθορίσει την επεμβατική μέθοδο ανάλογα με το πόσο σοβαρά έχει υποστεί βλάβη η άρθρωση.