Παρά το γεγονός ότι ο αυτισμός είναι δύσκολο να διαγνωστεί πριν από την ηλικία των 2 ετών, όσο γρηγορότερα ζητήσετε βοήθεια και μιλήσετε για τις ανησυχίες σας στον αναπτυξιολόγο, τόσο το καλύτερο.
Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων και η κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση, θα βελτιώσουν σε σημαντικό βαθμό τη λειτουργικότητα των παιδιών με αυτισμό.
“Ο αυτισμός συνυπάρχει με άλλες νευροαναπτυξιακές και ψυχικές διαταραχές, όπως είναι η ελλειμματική προσοχή και η υπερκινητικότητα, η νοητική υστέρηση, τα προβλήματα συμπεριφοράς και συναισθήματος, η διαταραχή κινητικού συντονισμού, οι διαταραχές αισθητηριακής ρύθμισης κ.ά.” εξηγεί ο Ανδρέας Κ. Πετρόπουλος, αναπτυξιολόγος, Επιστημονικός Συνεργατης της Α’ Πανεπιστημιακής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία» στο Τμήμα της Αναπτυξιακής και Συμπεριφορικής Παιδιατρικής.
Τι είναι ο αυτισμός;
Πρόκειται για μια μία εκ γενετής, διά βίου, νευροαναπτυξιακή διαταραχή, η οποία εμποδίζει το παιδί να καταλάβει όσα βλέπει, ακούει και αισθάνεται με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα στην επικοινωνία, την κοινωνική επαφή, τις διαπροσωπικές σχέσεις και τη συμπεριφορά του. Σύμφωνα με το Ερευνητικό Ινστιτούτο Αυτισμού “Ο αυτισμός είναι μια διαταραχή φάσματος, που σημαίνει ότι εμφανίζεται σε μια σειρά μορφών και επιπέδων βαρύτητας.
Μερικά άτομα αναπτύσσουν τυπικές ικανότητες όσον αφορά την ομιλία και τη γλώσσα – και αναπτύσσουν εξαιρετικές δεξιότητες – αλλά παλεύουν με τις δια βίου κοινωνικές και συμπεριφορικές διαφορές. Άλλοι μπορεί να έχουν προβλήματα στην επικοινωνία, αισθητηριακές ευαισθησίες και ζητήματα συμπεριφοράς, όπως υπερβολικές εκρήξεις θυμού, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, επιθετικότητα και αυτοτραυματισμό.”
Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα αυτισμού διαφέρουν μεταξύ τους και ως προς τα συμπτώματα αλλά και ως προς τη σοβαρότητα αυτών. Τα αίτια της διαταραχής είναι άγνωστα, αλλά η άποψη που επικρατεί είναι ότι ο αυτισμός οφείλεται σε κάποιο είδος εγκεφαλικής ανεπάρκειας ενώ σύγχρονες μελέτες αναφέρονται και σε γενετική προδιάθεση.
Δώστε σημασία στα αναπτυξιακά ορόσημα του παιδιού
Εάν τα αντιληφθείτε απευθυνθείτε σε αναπτυξιολόγο για να διαγνώσει τη διαταραχή. Κάποια συμπτώματα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι παιδί μπορεί να είναι αυτιστικό. Απλώς καλό είναι να τα γνωρίζετε προκειμένου να τα συζητήσετε με τον ειδικό. Πρώτα από όλα δώστε σημασία στα αναπτυξιακά ορόσημα του παιδιού:
- Στους 5 μήνες τα παιδιά παράγουν ήχους, αρχίζει δηλαδή το φωνητικό παιχνίδι. Ένα παιδί με αυτισμό δεν αντιδρά.
- Στους 6 μήνες δεν χαμογελά, ή δεν δείχνει άλλες χαρούμενες εκφράσεις μέχρι τους πρώτους έξι μήνες, ή και μετά.
- Στους 6-9 μήνες ξεκινάει η βλεμματική επαφή – το μωρό με αυτισμό την αποφεύγει. Επίσης δεν αντιδρά με ήχους, χαμόγελα ή άλλες εκφράσεις του προσώπου μέχρι τους εννέα μήνες, ή και μετά.
- Στους 10 μήνες τα παιδιά ανταποκρίνονται όταν ακούν το όνομά τους – τα μωρά με αυτισμό αγνοούν τους ανθρώπους που προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή τους. Αν το παιδί δεν ανταποκρίνεται όταν φωνάζετε το όνομά του, κάντε ένα τεστ ακοής για να αποκλείσετε κάποιο πρόβλημα ακοής.
- Στους 12 μήνες τα παιδιά δείχνουν, χαιρετάνε, πιάνουν αντικείμενα ή προσπαθούν να μιλήσουν. Τα παιδιά με αυτισμό δεν το κάνουν.
- Στους 18 μήνες τα παιδιά φτιάχνουν προτάσεις 2 λέξεων. Ένα αυτιστικό παιδί δεν λέει καμία λέξη μέχρι τους 16 μήνες και δεν σχηματίζει προτάσεις των δύο λέξεων με νόημα (χωρίς μίμηση ή επανάληψη) έως τους 24 μήνες.
Ένα παιδί με αυτισμό
- Είναι υπερκινητικό και παρορμητικό, με τάσεις αυτοτραυματικής συμπεριφοράς όπως χτύπημα του κεφαλιού στον τοίχο ή δάγκωμα των χεριών.
- Έχει ευαισθησία στους ήχους και την αφή. Δεν αντέχει τους δυνατούς θορύβους, τα χάδια και τις αγκαλιές ενώ δείχνει αντοχή στον πόνο.
- Παρουσιάζει προβλήματα στη διατροφή: τρώει για παράδειγμα συγκεκριμένα φαγητά.
- Έχει ανήσυχο ύπνο.
- Γελάει, κλαίει ή ξεφωνίζει χωρίς λόγο.
- Δεν φοβάται σε καταστάσεις πραγματικού κινδύνου ενώ παρουσιάζει έντονη φοβία σε καταστάσεις ή αντικείμενα που δεν είναι επικίνδυνα.
- Εστιάζει την προσοχή του σε συγκεκριμένα αντικείμενα ή τμήματα αντικειμένων.
- Κάνει επαναλαμβανόμενες κινήσεις όπως το να κινεί το σώμα του μπροστά και πίσω, να κινεί γρήγορα τα χέρια πάνω και κάτω ή να στροβιλίζδεται.
- Αντιδρά έντονα στις αλλαγές των συνηθειών του.
Δείτε πώς να αναγνωρίσετε τα πρώτα συμπτώματα του αυτισμού
Πώς μπορεί να γίνει η διάγνωση
Η μέση ηλικία όπου γίνεται η διάγνωση του αυτισμού είναι τα 4 χρόνια. Η διάγνωση γίνεται από ομάδα εξειδικευμένων επαγγελματιών. Αυτή η ομάδα συνήθως αποτελείται από ψυχολόγο ή ψυχίατρο, αναπτυξιολόγο, ειδικό παιδαγωγό, λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή.
Όσο πιο πρώιμη παρέμβαση γίνει σε ένα αυτιστικό παιδί τόσο καλύτερη η θεραπευτική προσέγγιση του αυτισμού, με θεαματικά αποτελέσματα στην επικοινωνία (λεκτική και μη) και στην ομαλή ένταξή του στο σχολείο, το κοινωνικό σύνολο καθώς και στην καθημερινότητά του.