Οι δίαιτες παίζουν βασικό ρόλο στον τρόπο που γερνά το σώμα, αλλά η σχέση των δύο είναι πολύ πιο περίπλοκη από ό,τι πιστεύαμε κάποτε. Τώρα, οι ερευνητές αποκαλύπτουν ένα άλλο επίπεδο πολυπλοκότητας στο μυστήριο του πώς μια συγκεκριμένη δίαιτα επηρεάζει τη γήρανση.
Μια νέα μελέτη με επικεφαλής ερευνητές από το Penn State College of Health and Human Development εξέτασε πώς τα τελομερή ενός ατόμου -τμήματα γενετικών βάσεων που λειτουργούν σαν προστατευτικά καλύμματα στα άκρα των χρωμοσωμάτων- επηρεάστηκαν από τον θερμιδικό περιορισμό. Η ομάδα δημοσίευσε τα αποτελέσματά της στο Aging Cell.
«Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους ο θερμιδικός περιορισμός μπορεί να παρατείνει τη διάρκεια ζωής του ανθρώπου και το θέμα εξακολουθεί να μελετάται. Ένας πρωταρχικός μηχανισμός μέσω του οποίου παρατείνεται η ζωή σχετίζεται με τον μεταβολισμό σε ένα κύτταρο», δήλωσε ο Waylon Hastings, μεταδιδακτορικός ερευνητής στην Ιατρική Σχολή Tulane.
«Όταν καταναλώνεται ενέργεια μέσα σε ένα κύτταρο, τα απόβλητα από αυτή τη διαδικασία προκαλούν οξειδωτικό στρες που μπορεί να βλάψει το DNA, ή σε άλλη περίπτωση να διασπάσει το κύτταρο. Όταν τα κύτταρα ενός ατόμου καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια λόγω θερμιδικού περιορισμού, υπάρχουν λιγότερα απόβλητα κι έτσι το κύτταρο δεν διασπάται τόσο γρήγορα», πρόσθεσε.
Ο περιορισμός των θερμίδων κατά 20% έως 60% έχει αποδειχθεί ότι προάγει τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής σε πολλά ζώα, σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες. Για τον λόγο αυτό, οι επιστήμονες προσπάθησαν να κατανοήσουν την επίδραση του θερμιδικού περιορισμού στο μήκος των τελομερών στους ανθρώπους.
Επειδή το μήκος των τελομερών αντανακλά πόσο γρήγορα ή αργά γερνούν τα κύτταρα ενός ατόμου, η εξέταση του μήκους των τελομερών θα μπορούσε να επιτρέψει στους επιστήμονες να εντοπίσουν έναν τρόπο με τον οποίο ο θερμιδικός περιορισμός μπορεί να επιβραδύνει τη γήρανση στους ανθρώπους.
Πώς γίνεται η αντικατάσταση των φθαρμένων κυττάρων
Για να αντικαταστήσει αυτά τα φθαρμένα κύτταρα, το σώμα χρειάζεται να δημιουργήσει νέα και αυτό απαιτεί αντιγραφή του DNA που βρίσκεται στα υπάρχοντα κύτταρα.
Το ανθρώπινο DNA είναι σαν ένα κορδόνι παπουτσιού -στο τέλος κάθε κλώνου υπάρχει ένα μοριακό «καπάκι» που το προστατεύει από το να ξεφτίσει ή να μπλέξει. Αυτά τα καλύμματα, που ονομάζονται τελομερή, γίνονται ελαφρώς μικρότερα κάθε φορά που το DNA αντιγράφεται για την παραγωγή νέων κυττάρων. Έτσι το μήκος των τελομερών μας είναι ένας χρήσιμος δείκτης της βιολογικής ηλικίας των κυττάρων μας.
Η ηλικία, το άγχος, οι ασθένειες, η διατροφή και τα γονίδια μπορούν να επηρεάσουν το πόσο συχνά αναπαράγονται τα κύτταρά μας και, επομένως, πόσο γρήγορα συρρικνώνονται τα τελομερή μας. Αλλά ο αντίκτυπος του περιορισμού των θερμίδων στα ανθρώπινα τελομερή είναι λιγότερο κατανοητός.
Η μελέτη για τον ρόλο του περιορισμού θερμίδων στο μήκος των τελομερών
Για να διερευνήσουν αυτά τα αποτελέσματα, ο Δρ. Hastings και οι συνεργάτες του στο Penn State συνέλεξαν δεδομένα από την εθνική μελέτη CALERIE -την πρώτη τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή περιορισμού θερμίδων σε ανθρώπους. Η ομάδα ανέλυσε δεδομένα από 175 συμμετέχοντες μετά από 24 μήνες θερμιδικού περιορισμού.
«Υποθέσαμε ότι η απώλεια τελομερών θα ήταν πιο αργή μεταξύ των ατόμων με θερμιδικό περιορισμό», δήλωσε ο συγγραφέας της μελέτης Isan Shalev, αναπληρωτής καθηγητής βιοσυμπεριφορικής υγείας στο Penn State.
Ωστόσο, αυτό που βρήκαν ήταν λιγότερο οριστικό. Μετά από ένα χρόνο θερμιδικού περιορισμού, οι συμμετέχοντες τελικά είχαν χάσει τελομερή πιο γρήγορα από εκείνους που ακολουθούσαν μια τυπική δίαιτα. Ωστόσο, μετά από δύο χρόνια, μόλις σταθεροποιήθηκε το βάρος των συμμετεχόντων, άρχισαν να χάνουν τα τελομερή τους πιο αργά.
Στο τέλος της περιόδου των δύο ετών, όσοι έκαναν δίαιτες περιορισμένων θερμίδων είχαν περίπου το ίδιο μήκος τελομερών με εκείνους που ακολουθούσαν μια τυπική δίαιτα. «Αυτή η έρευνα δείχνει την πολυπλοκότητα του τρόπου με τον οποίο ο θερμιδικός περιορισμός επηρεάζει την απώλεια τελομερών», υπογράμμισε ο Δρ. Shalev.
Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να καθοριστεί εάν ένα επιπλέον έτος περιορισμένων θερμίδων θα δημιουργούσε στατιστική διαφορά στη βιολογική γήρανση μεταξύ των συμμετεχόντων. Ωστόσο, παρά την ασάφεια αυτών των αποτελεσμάτων και τη σύνθετη σχέση μεταξύ κατανάλωσης θερμίδων και μήκους τελομερών, η μελέτη CALERIE έχει τονίσει πολλά άλλα οφέλη του περιορισμού των θερμίδων στην ανθρώπινη υγεία, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της «κακής» χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης.