Με την πάροδο της ηλικίας, ο μεταβολισμός επιβραδύνεται, με αποτέλεσμα το βάρος του σώματος να αυξάνει έως την έκτη δεκαετία. Μετά την περίοδο αυτή, το βάρος σταδιακά φθίνει, φαινόμενο που οφείλεται κυρίως σε παράγοντες, όπως μεταβολές στη σύσταση του σώματος (πχ ελάττωση ύψους, μυϊκής μάζας) αλλά και το παθολογικό πρόβλημα της ανορεξίας που εμφανίζεται συχνά στον ηλικιωμένο.
Στα πρώτα στάδια της ανορεξίας μπορεί να υπάρχει μόνο ατονία, καθώς όμως αναπτύσσεται σοβαρή ένδεια πρωτεΐνης ή θερμίδων, μειώνεται το βάρος, ελαττώνεται η ηπατική σύνθεση πρωτεϊνών του ορού, ελαττώνονται οι κυκλοφορούμενες στο αίμα πρωτεΐνες, μειώνεται η καρδιακή παροχή, ατροφούν οι μύες καρδιάς αναπνευστικού συστήματος, ατροφεί ο βλεννογόνος του γαστρεντερικού σωλήνα, καταστέλλεται το ανοσοποιητικό σύστημα, ανεπαρκεί το πάγκρεας, παθολογικές διαταραχές που μπορεί να αποβούν άμεσα μοιραίες για τον ηλικιωμένο ασθενή, λόγω και των επιπρόσθετων φθορών από την ηλικία.
Το μοριακό μυστικό της μακροζωίας: Η ανακάλυψη που ανοίγει τον δρόμο για πιο υγιή γήρανση
Η απώλεια μάζας σώματος, ιδιαίτερα μυών (σαρκοπενία), μπορεί να οδηγήσει σε αδυναμία, πτώσεις και κατάγματα. Η κακή διατροφή μπορεί να επιδεινώσει προβλήματα μνήμης ή συμπτώματα άνοιας. Η μειωμένη πρόσληψη τροφής οδηγεί συχνά σε ανεπαρκή πρόσληψη υγρών, επιδεινώνοντας την αφυδάτωση.
Ο ηλικιωμένος με γεροντική ανορεξία πολλές φορές παρουσιάζει κατάθλιψη, απότοκο της ανορεξίας του, αισθανόμενος «ξοφλημένος» και ανίκανος να απολαύσει ακόμη και την πιο προσιτή για αυτόν απόλαυση κατά το παρελθόν, το φαγητό.
Συνήθη αίτια της γεροντικής ανορεξίας
- Αλλαγές στο πεπτικό σύστημα: Η μειωμένη παραγωγή σάλιου, η απώλεια δοντιών, η πιο αργή γαστρική κένωση και η μειωμένη εντερική λειτουργία μπορεί να κάνουν το φαγητό λιγότερο ελκυστικό.
- Αργός μεταβολισμός: Η γήρανση μειώνει τις ενεργειακές απαιτήσεις του σώματος, γεγονός που μπορεί να μειώσει την όρεξη.
- Ορμονικές αλλαγές: Οι ορμόνες που ρυθμίζουν την πείνα, μπορεί να μειωθούν με την ηλικία.
- Απώλεια μυϊκής μάζας: Η απώλεια μυϊκής μάζας που σχετίζεται με την ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε αδυναμία και κόπωση, που μπορεί να μειώσει περαιτέρω την επιθυμία για φαγητό.
- Χρόνιες ασθένειες: Νοσήματα όπως παρατεινόμενα ψυχιατρικά σύνδρομα, ηπατικά νεφρικά καρδιακά γαστρεντερικά μεταβολικά νοσήματα το σύνδρομο νευρικής ανορεξίας, χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα, λοιμώξεις, ορμονικές διαταραχές, καρκινώματα, άνοια, κατεστραμμένα δόντια, ενδέχεται να συντελούν στην εμφάνιση ανορεξίας του ηλικιωμένου.
- Φάρμακα: Πολλά φάρμακα που συνταγογραφούνται για χρόνιες παθήσεις, όπως αντικαταθλιπτικά, διουρητικά ή παυσίπονα, μπορούν να μειώσουν την όρεξη ή να αλλάξουν την αντίληψη της γεύσης.
- Οικονομικοί παράγοντες και προβλήματα κινητικότητας: Τα οικονομικά προβλήματα, τα προβλήματα κινητικότητας ή η αρθρίτιδα μπορεί να μειώσουν το κίνητρο για αγορά Παρασκευή και απόλαυση του φαγητού.
- Ψυχολογικοί παράγοντες: Η κατάθλιψη είναι συχνή σε ηλικιωμένους ενήλικες και αποτελεί κύρια αιτία ανορεξίας. Η κοινωνική απομόνωση, η θλίψη και η απώλεια αγαπημένων προσώπων μπορεί να μειώσουν το ενδιαφέρον για φαγητό. Το φαγητό είναι συχνά μια κοινωνική δραστηριότητα και οι ηλικιωμένοι που ζουν μόνοι μπορεί να χάσουν το κίνητρο να προετοιμάσουν ή να απολαύσουν τα γεύματα.
Γιατί γερνάμε περισσότερο στα 40 και στα 60 – Πώς θα προστατευθούμε από τις «εκρήξεις» της γήρανσης
Θεραπεία
Η σωστή παθολογική εξέταση από έμπειρο παθολόγο με σφαιρική γνώση και εμπειρία είναι σημαντική για το σωστό εντοπισμό τυχόν υποκείμενου νοσήματος και την αιτιολογική θεραπεία. Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ανορεξίας, χορηγούνται επίσης ενισχυτικά συμπληρώματα, βιταμίνες και ειδικά ορεξιογόνα φάρμακα.
Γενικές αρχές που πρέπει να τηρούνται σε καθημερινή βάση
- Προτιμήστε τα συχνά, μικρά γεύματα σε αντικατάσταση των δύο-τριών μεγάλων γευμάτων.
- Τα άτομα με δυσκολία στη μάσηση, μπορεί να χρειαστούν πιο μαλακά ή πολτοποιημένα τρόφιμα.
- Η ψυχοθεραπεία, η συστηματική άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων μπορούν να συντελέσουν στην ανακούφιση των συναισθηματικών επιπτώσεων της ανορεξίας.
- Τα κοινά γεύματα σε κοινοτικά κέντρα ή με την οικογένεια, μπορεί να τονώσει την όρεξη.
- Οι ηλικιωμένοι που δυσκολεύονται με τα ψώνια ή το μαγείρεμα μπορούν να επωφεληθούν από υπηρεσίες παράδοσης έτοιμων γευμάτων κατ’ οίκον.
- Η καθημερινή βάδιση, όταν είναι εφικτή, μπορεί να βοηθήσει στην τόνωση της όρεξης, ενισχύοντας το μεταβολισμό και βελτιώνοντας τη συνολική διάθεση.