Αύξηση των τραυματισμών στον ώμο και τον αγκώνα παρατηρείται το καλοκαίρι, λόγω της λαχτάρας των περισσοτέρων να κάνουν πάρα πολλά, πολύ σύντομα, μετά από πολλούς μήνες αδράνειας. Εκείνοι που τους χειμερινούς μήνες η σωματική άσκηση περιελάμβανε μερικά τεντώματα στον… καναπέ, κινδυνεύουν περισσότερο.
Το ίδιο ισχύει και για όσους πήγαιναν πού και πού στο γυμναστήριο ή γυμνάζονταν το Σαββατοκύριακο, αφού ούτε αυτοί έχουν καλή φυσική κατάσταση και είναι πολύ πιθανόν να υποστούν τραυματισμό στις διακοπές τους.
Το καλοκαίρι και ιδιαίτερα στις διακοπές, οι περισσότεροι θέλουν να αναπληρώσουν τον χρόνο που πέρασαν μέσα, να περάσουν την άδειά τους κάνοντας καλοκαιρινά σπορ, κοντά ή μέσα στη θάλασσα.
Η απότομη αύξηση της έντασης της άσκησης, όμως, γίνεται αιτία πολλών τραυματισμών του άνω άκρου, όπως και η ανεπαρκής προθέρμανση, η ύπαρξη προηγούμενων τραυματισμών που δεν έχουν αποκατασταθεί επαρκώς και η λανθασμένη τεχνική.
Οι πτώσεις, όπως και τα ατυχήματα που μπορεί να προκύψουν από αθλητικές και εξωαθλητικές δραστηριότητες (π.χ. οδήγηση μηχανής) είναι, βέβαια, οι συνηθέστεροι λόγοι.
Οι ολισθηρές επιφάνειες κοντά σε πισίνες, παραλίες ή υδάτινα πάρκα μπορεί να οδηγήσουν σε διαστρέμματα εξαρθρώσεις ή κατάγματα. Η ενασχόληση με δραστηριότητες υψηλού ρίσκου ή σπορ που απαιτούν επαναλαμβανόμενες κινήσεις, όπως το κολύμπι, το βόλεϊ και οι ρακέτες, επιβαρύνει τις αρθρώσεις του ώμου και του αγκώνα και μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε μυς και τένοντες – το ίδιο και η άρση βάρους (π.χ. των αποσκευών) με λανθασμένη τεχνική.
Ποιοι είναι οι συχνότεροι τραυματισμοί
Πιο συγκεκριμένα, στους συχνότερους τραυματισμούς περιλαμβάνονται τα εξαρθρήματα και τα κατάγματα.
Στον ώμο εμφανίζεται συχνά τενοντίτιδα, σύνδρομο πρόσκρουσης του ώμου και ρήξη του στροφικού πετάλου, ενώ στον αγκώνα έσω ή έξω επικονδυλίτιδα και βλάβες στους συνδέσμους. Οι τραυματισμοί αυτοί μπορούν να προκύψουν τόσο από την ενασχόληση με αθλήματα που δεν απαιτείται επαφή με άλλο άτομο (π.χ. κολύμβηση και ρακέτες) όσο και με όσα προϋποθέτουν επαφή (π.χ. μπάσκετ).
Όσον αφορά στον ώμο, τα κατάγματα της κλείδας, της ωμοπλάτης και του βραχιονίου μπορεί να είναι συνέπεια μιας βίαιης πρόσκρουσης ή πτώσης. Ένα πέσιμο από ποδήλατο, για παράδειγμα, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό της ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης στην κορυφή του ώμου.
Οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις του χεριού πάνω από το κεφάλι, όπως η ρίψη μιας μπάλας ή το κολύμπι, μπορεί να προκαλέσουν συμπίεση και ερεθισμό των τενόντων και του θύλακα του ώμου και να οδηγήσουν σε σύνδρομο πρόσκρουσης ώμου.
Τι μπορεί να προκαλέσουν το κολύμπι και οι ρακέτες
Ο πιθανότερος, όμως, τραυματισμός που οφείλεται στο κολύμπι και τις ρακέτες (αλλά και αθλήματα που εμπεριέχουν συγκρούσεις και πτώσεις) είναι η ρήξη του στροφικού πετάλου του ώμου, δηλαδή των μυών και τενόντων που περιβάλλουν τη συγκεκριμένη άρθρωση και διατηρούν την κεφαλή του βραχιονίου σταθερή μέσα στη υποδοχή του ώμου (ωμογλήνη).
Από δραστηριότητες που περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενες κινήσεις πάνω από το κεφάλι ή απαιτούν έντονες κινήσεις έλξης (π.χ. wakeboard και σκι) μπορεί να προκληθεί ρήξη του ανώτερου επιχείλιου χόνδρου, ενός δακτυλίου από ινώδη χόνδρο που περιβάλλει την υποδοχή του ώμου και προσφέρει μεγαλύτερη σταθερότητα. Το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να έχουν και τραυματισμοί από πτώση (π.χ. από ποδήλατο ή skateboard).
Η ρήξη του ανώτερου επιχείλιου χόνδρου μπορεί να γίνει αιτία επαναλαμβανόμενων εξαρθρημάτων του ώμου και τα άτομα που παίζουν ρακέτες ή βόλεϊ κινδυνεύουν περισσότερο.
Από πτώση ή πρόσκρουση μπορεί να προκύψει κάταγμα ή εξάρθρημα και στον αγκώνα. Πέραν αυτών, οι πιο συνήθεις τραυματισμοί που σχετίζονται με τον αθλητισμό είναι οι βλάβες των συνδέσμων. Αθλήματα και παιχνίδια που περιλαμβάνουν ρίψη μπάλας με ανυψωμένο το χέρι μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στον ωλένιο πλάγιο σύνδεσμο και πόνο στο εσωτερικό του αγκώνα.
Από υπερχρήση, εξαιρετικά έντονη φόρτιση στο επίπεδο του καρπού και των δακτύλων, λανθασμένη τεχνική άρσης αντικειμένων, ρίψεων ή χτυπημάτων με το χέρι μπορεί να προκληθεί τενοντίτιδα στον αγκώνα, με την έσω και έξω επικονδυλίτιδα να είναι οι γνωστότερες παθήσεις (golf και tennis elbow).
Πώς να αποτρέψετε τους τραυματισμούς
Για να αποφευχθούν όλες οι παραπάνω παθολογικές καταστάσεις, είναι σημαντική η προετοιμασία για σωματική άσκηση με σταδιακή αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, η εκτέλεση ασκήσεων ενδυνάμωσης των μυών που υποστηρίζουν τις αρθρώσεις του άνω άκρου και διατάσεων (ειδικά πριν από την πραγματοποίηση επαναλαμβανόμενων κινήσεων), καθώς και η διατήρηση της καλής στάσης σώματος.
Καθοριστικής σημασίας είναι και η εκτέλεση ασκήσεων που βελτιώνουν την ισορροπία και αυξάνουν τη δύναμη όλων των μυών του σώματος, αφού έτσι αποτρέπονται οι πτώσεις. Αλλά ακόμα και αν προκύψουν, οι επιπτώσεις είναι ηπιότερες.
Για την αποτροπή των τραυματισμών από υπερβολική χρήση δεν θα πρέπει να παραλείπονται τα διαλείμματα, τα οποία δίνουν τον χρόνο στους μύες να επιδιορθώνουν τις βλάβες και να ανακάμπτουν.
Ο πόνος είναι το πρώτο σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά και γι’ αυτό η καλύτερη συμβουλή είναι να αφουγκραζόμαστε το σώμα μας. Όταν είναι έντονος και οξύς ή ηπιότερος αλλά εμμένει για περισσότερες από 15 ημέρες ενώ έχουν ακολουθηθεί οι συστάσεις για ξεκούραση και εφαρμογή πάγου πρέπει να αναζητείται ιατρική διάγνωση.
Η θεραπεία εξαρτάται από το είδος του τραυματισμού και τη σοβαρότητά του. Τις περισσότερες φορές είναι συντηρητική, αλλά όταν με αυτή δεν υποχωρούν τα συμπτώματα (πόνος, οίδημα, απώλεια λειτουργικότητας, δομικές βλάβες, κ.ά.) τότε είναι πιθανόν να απαιτείται χειρουργική επέμβαση, η οποία πρέπει να πραγματοποιείται από εξειδικευμένους ορθοπαιδικούς, δεδομένης της πολυπλοκότητας των συγκεκριμένων αρθρώσεων.
Σε καμία περίπτωση η πιθανότητα ενός τραυματισμού δεν θα πρέπει να απαγορεύσει την απόλαυση της φύσης το καλοκαίρι. Το μόνο που χρειάζεται είναι η τήρηση των κανόνων για την αποφυγή τους.