Η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος διατηρείται σταθερή, παρά τις περιβαλλοντικές αλλαγές. Όταν εκτίθεται σε υψηλές θερμοκρασίες, όπως σε περιόδους καύσωνα, το σώμα χρησιμοποιεί διάφορους μηχανισμούς για να αποβάλλει την υπερβολική θερμότητα και να διατηρεί την ομοιόσταση.
Η εφίδρωση, η περιφερική αγγειοδιαστολή και η δίψα είναι σημαντικοί συντελεστές του συστήματος ομοιόστασης του οργανισμού. Κατά την διάρκεια των ημερών καύσωνα η ομοιοστατική αυτή λειτουργία του σώματος κινδυνεύει να διαταραχτεί.
Οι πιο κοινές παθολογικές καταστάσεις που προκαλεί ο καύσωνας είναι:
- Ηλιακά εγκαύματα
- Θερμικές κράμπες
- Θερμική εξάντληση
- Θερμοπληξία
1. Ηλιακά εγκαύματα
Η βλάβη από την έκθεση στον ήλιο προσβάλλει αρχικώς επιφανειακά στρώματα του δέρματος, με αποτέλεσμα την εμφάνιση επιφανειακού ερεθισμού με μικρή ερυθρότητα και πόνο. Καθώς η βλάβη προχωράει βαθύτερα, τα συμπτώματα επιδεινώνονται, η ερυθρότητα γίνεται πιο έντονη, ο πόνος αυξάνεται εμφανίζονται φουσκάλες ή πρήξιμο.
Τα εγκαύματα μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές λοιμώξεις, αφυδάτωση, ηλεκτρολυτικές διαταραχές και να απαιτηθεί νοσηλεία. Τα εγκαύματα έχουν συνδεθεί σε βάθος χρόνου με την ανάπτυξη δερματικών καρκινωμάτων.
Εκτός από τις βλάβες του δέρματος από την ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να προσβληθεί και ο οφθαλμός με ηλιακό έγκαυμα και θάμβος οράσεως.
2. Θερμικές κράμπες
Οι θερμικές κράμπες είναι επώδυνοι, ακούσιοι μυϊκοί σπασμοί που εμφανίζονται συνήθως σε άτομα που ιδρώνουν πολύ. Αυτή η εφίδρωση μειώνει τα επίπεδα άλατος και ύδατος του σώματος.
3. Θερμική εξάντληση
Η θερμική εξάντληση συμβαίνει όταν το σώμα χάνει υπερβολικές ποσότητες νερού και αλατιού, συνήθως μέσω της εφίδρωσης. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν έντονη εφίδρωση, αδυναμία, ζάλη, ναυτία, πονοκέφαλο, υπόταση και μυϊκές κράμπες. Σε υγιή άτομα, η θερμική εξάντληση συνήθως δεν είναι απειλητική για τη ζωή. Ωστόσο, πολλές φορές απειλεί την ζωή ομάδων υψηλού κινδύνου ενώ απαιτεί έγκαιρη θεραπεία για την πρόληψη της εξέλιξης σε θερμοπληξία.
4. Θερμοπληξία
Η θερμοπληξία είναι μια σοβαρή, δυνητικά θανατηφόρα κατάσταση που συμβαίνει όταν η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος αποτυγχάνει, οπότε εμφανίζεται υψηλός πυρετός. Μπορεί να συνυπάρχουν διαταραχή επιπέδου συνείδησης, απώλεια συνείδησης, επιληπτικές κρίσεις σοβαρές βλάβες στην λειτουργία της καρδιάς, των πνευμόνων, του εγκεφάλου, του ήπατος και των νεφρών. Η θερμοπληξία ενδέχεται να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα.
Ποιοι κινδυνεύουν από τον καύσωνα
Ορισμένες ομάδες είναι πιο ευαίσθητες στις δυσμενείς επιπτώσεις των υψηλών θερμοκρασιών, όπως:
- Εργάτες και αθλητές εξωτερικού χώρου.
- Όσοι εργάζονται ή ασκούνται σε εξωτερικούς χώρους διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο λόγω της παρατεταμένης έκθεσης στη ζέστη.
- Άτομα με χρόνιες ασθένειες.
- Τα άτομα με χρόνιες ιατρικές παθήσεις όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτη και αναπνευστικές παθήσεις είναι πιο ευάλωτα στο θερμικό στρες. Τα φάρμακα για αυτές τις καταστάσεις μπορεί να βλάψουν την ικανότητα του σώματος να ρυθμίζει τη θερμοκρασία ή να μειώσει την ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται την υπερθέρμανση.
- Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι
- Τα βρέφη, τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι συχνά έχουν μειωμένη ικανότητα να ρυθμίζουν τη θερμοκρασία του σώματος λόγω ανωριμότητας ή παραγόντων όπως είναι οι χρόνιες ιατρικές παθήσεις και η λήψη φαρμάκων που επηρεάζουν τη θερμορύθμιση
Μέτρα πρόληψης
- Αποφυγή άσκησης και μετακινήσεων κατά την διάρκεια ημερών καύσωνα.
- Αποφυγή αλκοόλ, γευμάτων πλούσιων σε θερμίδες, ποτών με υψηλή περιεκτικότητα σε καφεΐνη.
- Αποφυγή παραμονής σε εξωτερικό περιβάλλον κατά το διάστημα 10.30-18.00. Χρησιμοποιήστε προστατευτικά γυαλιά καπέλο και αντηλιακά με υψηλό δείκτη προστασίας.
- Συνιστάται επαρκής λήψη νερού.
- Συνιστώνται δροσερά μπάνια κατά την διάρκεια της ημέρας.
- Συνιστώνται ανοιχτόχρωμα ρούχα.
- Οι ομάδες υψηλού κινδύνου καλό είναι να παραμένουν μόνιμα σε κλιματιζόμενα δωμάτια έως την αποδρομή του καύσωνα.
- Οι χρονίως πάσχοντες ενδέχεται να χρειάζονται τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής.
Συμπληρωματικά μέτρα πρόληψης που πρέπει να τηρούν οι εργαζόμενοι κατά την διάρκεια ημερών με υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος:
- Αποφύγετε την επίπονη εργασία κατά την διάρκεια ημερών με καύσωνα. Επιδιώξτε τη μετάθεσή σας κατά τις ημέρες υψηλών περιβαλλοντικών θερμοκρασιών σε περίπτωση χρόνιας ασθένειας. Αυξήστε τα διαλείμματα. Μην εργάζεστε αμέσως μετά από λήψη φαγητού. Χρησιμοποιήστε ανεμιστήρες, καλά συντηρημένα κλιματιστικά συστήματα.