Γυναίκες με προεκλαμψία υφίστανται επιταχυνόμενη γήρανση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και απειλούνται με την ανάπτυξη χρόνιων παθήσεων στο μέλλον.
Η προεκλαμψία, είναι μία σοβαρή διαταραχή της εγκυμοσύνης, ιδιαίτερα απειλητική για τη ζωή της γυναίκας. Εμφανίζεται συνήθως μετά την 20η εβδομάδα της κύησης και μπορεί να υφίσταται ακόμα και 4-6 εβδομάδες μετά τον τοκετό. Προεκλαμψία ορίζεται η υπέρταση κατά την κύηση (συστολική αρτηριακή πίεση >140mmHg και διαστολική >90mmHg), μαζί με λευκωματουρία, με ή χωρίς παθολογικά οιδήματα.
Την προεκλαμψία μπορεί να ακολουθήσει η εκλαμψία που εκδηλώνεται με σπασμούς των μυών του προσώπου και των χεριών, μέχρι ακαμψία και κυάνωση.
Αυτή η διαταραχή πλήττει 1 στις 25 εγκυμοσύνες. Κάθε χρόνο, προκαλεί το θάνατο περισσότερων από 70.000 γυναικών παγκοσμίως.
Τι έδειξαν οι έρευνες
Η Vesna D. Garovic, M.D., Ph.D., νεφρολόγος στη Mayo Clinic, η οποία έχει αφιερώσει την καριέρα της στη μελέτη αυτής της συχνής επιπλοκής της εγκυμοσύνης, λέει χαρακτηριστικά: “Ακόμη και μετά τον τοκετό, οι γυναίκες μπορεί να έχουν επικίνδυνα υψηλή αρτηριακή πίεση για πολλές ημέρες ή εβδομάδες. Και παραμένουν σε αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση καρδιαγγειακής και νεφρικής νόσου δεκαετίες αργότερα”.
Μέσω ενός συνδυασμού εργαστηριακών πειραμάτων και επιδημιολογικών μελετών, η Δρ Garovic συμπέρανε ότι οι γυναίκες με προεκλαμψία υποβάλλονται σε μια κατάσταση επιταχυνόμενης γήρανσης που τις ωθεί στην ανάπτυξη παθήσεων που σχετίζονται με την ηλικία, όπως καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο και νεφρική ανεπάρκεια.
Η έρευνά της αποκαλύπτει έναν πιθανό μηχανισμό που κρύβεται πίσω από την προεκλαμψία, ο οποίος θα μπορούσε να οδηγήσει στην εφαρμογή των πρώτων θεραπευτικών σκευασμάτων που έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση μιας υποκείμενης αιτίας της πάθησης. Αναδεικνύει επίσης τη σημασία του αυξημένου ελέγχου και της θεραπείας για τις γυναίκες με ιστορικό προεκλαμψίας.
Πως εμφανίζεται η προεκλαμψία
Οι περισσότερες έρευνες για την προεκλαμψία βασίζονται στην παραδοχή ότι η νόσος εμφανίζεται στον πλακούντα. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι στην προεκλαμψία, ένας δυσλειτουργικός πλακούντας εκκρίνει μόρια στο κυκλοφορικό σύστημα της μητέρας που προκαλούν φλεγμονή και παρεμβαίνουν στο σχηματισμό νέων αιμοφόρων αγγείων, μια διαδικασία γνωστή ως αγγειογένεση. Πιστεύουν ότι αυτά τα “κακόβουλα μόρια” προκαλούν συστηματική νόσο στην έγκυο.
Τι έχουν παρατηρήσει οι επιστήμονες
Επί δεκαετίες, οι ερευνητές έχουν παρατηρήσει ότι οι πλακούντες που προέρχονταν από προεκλαμπτικές κυήσεις έφεραν συχνά σημάδια ότι γερνούσαν ταχύτερα από τους πλακούντες φυσιολογικών κυήσεων. “Ωστόσο, ήταν αντιφατικό να πούμε ότι η προεκλαμψία είναι μια ασθένεια γήρανσης, αν εξετάζουμε κάποιον που είναι 25 ετών”, αναφέρει χαρακτηριστικά η ερευνήτρια.
Στην πραγματικότητα, πολλά από τα μόρια που ήταν αυξημένα στις προεκλαμπτικές κυήσεις ήταν γνωστοί δείκτες γήρανσης, που ορίζουν ακριβώς “τη διαδικασία της γήρανσης”.
Η ερευνήτρια της Mayo Clinic διατύπωσε την άποψη ότι η διαδικασία αυτής της γήρανσης μπορεί να είναι η οδός μέσω της οποίας ορισμένες γυναίκες αναπτύσσουν προεκλαμψία. Τα γερασμένα κύτταρα σταματούν να διαιρούνται, αλλά δεν πεθαίνουν και δεν αποβάλλονται πάντα από το σώμα. Αντιθέτως, μερικές φορές συσσωρεύονται στους ιστούς και εκκρίνουν επιβλαβή μόρια.
Τα συμπεράσματα της μελέτης
Χρησιμοποιώντας δείγματα και δεδομένα από το Rochester Epidemiology Project, η Dr. Garovic παρακολούθησε σημάδια γήρανσης σε γυναίκες με και χωρίς προεκλαμψία.
Σε συνεργασία με μαιευτήρες-γυναικολόγους της Mayo Clinic, διαπίστωσε ότι οι γυναίκες που είχαν προεκλαμψία απειλούνταν με την εμφάνιση χρόνιων παθήσεων αργότερα στη ζωή τους -και αναπτύσσουν αυτές τις παθήσεις σε πολύ νεότερη ηλικία- σε σχέση με εκείνες που δεν έχουν ιστορικό προεκλαμψίας.
Συνεργάστηκε επίσης με τους ειδικούς της Mayo Clinic σε θέματα κυτταρικής γήρανσης James Kirkland, M.D., Ph.D., και Tamara Tchkonia, Ph.D., για να δείξει ότι οι γυναίκες με προεκλαμψία υφίστανται επιταχυνόμενη γήρανση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, με τη βοήθεια ενός επιγενετικού ρολογιού (ένα βιοχημικό τεστ με τη χρήση του οποίου προσδιορίζεται η βιολογική ηλικία με βάση τον τρόπο με τον οποίο επιγενετικά σημάδια, και συγκεκριμένα οι μεθυλομάδες, είναι κατανεμημένα στο γενετικό υλικό).
Ο τρόπος με τον οποίο μεθυλιώνεται το DNA δεν είναι απλώς μια ένδειξη της ηλικίας των κυττάρων, αλλά αποτελεί καθοριστικό παράγοντα διαμόρφωσης της ηλικίας του κυττάρου.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και κατά τη στιγμή του τοκετού, οι γυναίκες με προεκλαμψία είχαν γεράσει κατά μέσο όρο 2,4 χρόνια πιο γρήγορα από τις γυναίκες χωρίς την επιπλοκή της εγκυμοσύνης.
Πως έγινε η μελέτη
Η ερευνητική ομάδα επεξεργάστηκε μια υποομάδα κυττάρων που ονομάζονται μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα, τα οποία βρίσκονται στο μυελό των οστών και χρησιμοποιούνται υποστηρικτικά για την αναγέννηση, αποκατάσταση ή επανόρθωση κατεστραμμένων ιστών και οργάνων: αναγέννηση δέρματος, χόνδρων, συνδέσμων και νευρικού ιστού, αλλά και αντιμετώπιση προβλημάτων απορριψιμότητας μοσχευμάτων.
Οι επιστήμονες, αυτά τα κύτταρα συνέλεξαν κατά τη διάρκεια καισαρικής τομής προεκλαμψικής εγκυμοσύνης, προκειμένου να τα ερευνήσουν. Διαπίστωσαν ότι αυτά τα προεκλαμπτικά, πρόωρα γηράσκοντα κύτταρα δεν σχημάτιζαν τις αραχνοειδείς, σωληνοειδείς δομές που δημιουργούν τα αιμοφόρα αγγεία που είναι απαραίτητα για την υποστήριξη της υγιούς εγκυμοσύνης.
Μια τέτοια μειωμένη αγγειογένεση μπορεί να δημιουργήσει δια βίου επιπλοκές τόσο για τη μητέρα όσο και για το παιδί. Είναι ενδιαφέρον ότι οι ερευνητές έδειξαν ότι μπορούσαν να διορθώσουν αυτή τη δυσλειτουργία με τη θεραπεία των κυττάρων με “γεροντολυτικά”, μια κατηγορία φαρμάκων που εξαλείφει επιλεκτικά τα γερασμένα κύτταρα.
“Δυστυχώς, η χρήση γεροντολυτικών αντενδείκνυται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, επειδή η διαδικασία της κυτταρικής γήρανσης είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη του εμβρύου”, αναφέρει η ερευνήτρια της Mayo Clinic , προσθέτοντας ότι: “Όμως, αυτή η θεραπεία με τα γεροντολυτικά μπορεί να εφαρμοστεί σε μη έγκυες γυναίκες με προηγούμενο ιστορικό προεκλαμψίας, ώστε να “γυρίσει πίσω” το βιολογικό τους ρολόι και να μειωθεί ενδεχομένως ο κίνδυνος επιπλοκών σε μελλοντικές εγκυμοσύνες ή αργότερα στη ζωή τους”.
Η ερευνήτρια διατηρεί την ελπίδα ότι τα νέα φάρμακα που αναπτύσσονται στον τομέα της γεροντολυτικής μπορεί μια μέρα να αποδειχθούν ασφαλή για χρήση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, παρέχοντας περισσότερες επιλογές στις γυναίκες που διατρέχουν κίνδυνο.
Μείωση των συνεπειών
Ακόμα και αν δεν υπάρχουν συγκεκριμένες θεραπείες διαθέσιμες αυτή τη στιγμή για τη στόχευση των γερασμένων κυττάρων σε γυναίκες με ιστορικό προεκλαμψίας, η Δρ. Garovic πιστεύει ότι η έρευνα σχετικά με τις συσχετίσεις μεταξύ αυτής της επιπλοκής της εγκυμοσύνης και μελλοντικών προβλημάτων υγείας θα έχει μεγάλο αντίκτυπο.
Οι μελέτες οδηγούν ήδη σε νέες κατευθυντήριες γραμμές για τον έλεγχο και τη θεραπεία των γυναικών που διατρέχουν κίνδυνο, με απώτερο στόχο τη βελτίωση των αποτελεσμάτων και τη διάσωση της ανθρώπινης ζωής.
“Πρώτα απ’ όλα, μόνο η αλλαγή της προσέγγισής μας στη θεραπεία των γυναικών με αυτές τις εγκυμοσύνες υψηλού κινδύνου θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά”, λέει χαρακτηριστικά η ερευνήτρια και προειδοποιεί ότι: “Για τις γυναίκες που είχαν προεκλαμψία, η αρτηριακή τους πίεση πρέπει να παρακολουθείται, η χοληστερόλη τους πρέπει να ελέγχεται, η νεφρική τους λειτουργία πρέπει να παρακολουθείται”.
Προς το παρόν, η Dr. Garovic συνεχίζει να παρακολουθεί τα αποτελέσματα της μελέτης σχετικά με την πορεία της υγείας των γυναικών που συμμετέχουν στο πείραμα που διεξάγεται από το Rochester Epidemiology Project σχετικά με τη συσχέτιση μεταξύ προεκλαμψίας και υπέρτασης, στεφανιαίας νόσου, καρδιακής ανεπάρκειας, εγκεφαλικού επεισοδίου και γνωστικής εξασθένησης.