Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο δεύτερος πιο θανατηφόρος καρκίνος. Πολλές περιπτώσεις ξεκινούν με μια μικρή ανάπτυξη -που ονομάζεται πολύποδας- στην επένδυση του εντέρου. Οι περισσότεροι πολύποδες του εντέρου είναι αβλαβείς, αλλά μερικοί μπορεί να υποστούν αλλαγές με την πάροδο του χρόνου και να εξελιχθούν σε καρκίνο.
«Τα καλά νέα είναι ότι οι πολύποδες μπορούν να αφαιρεθούν πριν γίνουν καρκινικοί», λέει ο Haddon Pantel, χειρουργός παχέος εντέρου στο Yale Medicine.
Μια κολονοσκόπηση ρουτίνας, το «χρυσό πρότυπο» προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, εντοπίζει πολύποδες, ώστε ο γιατρός σας να τους αφαιρέσει κατά τη διαδικασία. Στη συνέχεια, οι πολύποδες αποστέλλονται σε έναν παθολόγο, ο οποίος θα τους μελετήσει στο μικροσκόπιο και θα τους αξιολογήσει για χαρακτηριστικά που σχετίζονται με προκαρκινικές αλλαγές. Ο Δρ. Pantel απαντά σε τρεις ερωτήσεις σχετικά με τους πολύποδες του παχέος εντέρου. Οι απαντήσεις του είναι παρακάτω.
3 ερωτήσεις για τους πολύποδες του εντέρου
- Τι ακριβώς είναι οι πολύποδες του παχέος εντέρου;
- Το να έχει κανείς πολύποδες σημαίνει ότι έχει μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο;
- Τι συμβαίνει αν η κολονοσκόπησή σας εντοπίσει πολύποδες;
1. Τι ακριβώς είναι οι πολύποδες του παχέος εντέρου;
Οι πολύποδες του παχέος εντέρου είναι αναπτύξεις ιστών που βρίσκονται στην εσωτερική επένδυση του παχέος εντέρου ή του ορθού. Διαφέρουν σε σχήμα και μέγεθος, και κυμαίνονται από λιγότερο από μερικά χιλιοστά έως κάποια εκατοστά. Έως και 15% έως 40% των ενηλίκων μπορεί να έχουν πολύποδες. Είναι πιο συχνοί όσο μεγαλώνουν οι άνθρωποι.
Υπάρχουν δύο είδη πολύποδων:
- Οι μη νεοπλασματικοί (ή υπερπλαστικοί) πολύποδες είναι μικροί και δεν θα γίνουν ποτέ καρκινικοί.
- Οι νεοπλασματικοί πολύποδες, από την άλλη, είναι προκαρκινικοί. Τα αδενώματα ή οι άμισχοι οδοντωτοί πολύποδες είναι νεοπλασματικοί και μπορεί να γίνουν καρκινικοί εάν τους δοθεί αρκετός χρόνος για να αναπτυχθούν.
Ο καρκίνος αναπτύσσεται όταν τα κύτταρα διαιρούνται γρήγορα, δημιουργώντας ένα περιβάλλον όπου μπορούν να συμβούν μεταλλάξεις. «Καθώς τα κύτταρα συνεχίζουν να αναστρέφονται (η διαδικασία μέσω της οποίας τα κύτταρα πεθαίνουν και αντικαθίστανται από νέα), μπορεί να προκύψει σφάλμα στο DNA ενός κυττάρου. Στη συνέχεια, αυτό το κύτταρο μπορεί να συνεχίσει να διαιρείται και να οδηγήσει σε δεύτερο σφάλμα», λέει ο Δρ. Pantel. Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα σφάλματα συσσωρεύονται και αυτό είναι που οδηγεί στον καρκίνο, προσθέτει.
«Η επένδυση του εντέρου είναι μια περιοχή με μεγάλο κυτταρικό κύκλο. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το παχύ έντερο είναι μια περιοχή όπου σχηματίζονται πολλοί καρκίνοι», εξηγεί ακόμη ο Δρ. Pantel.
2. Το να έχει κάποιος πολύποδες σημαίνει ότι έχει μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο;
Δεν είναι όλοι οι ορθοκολικοί πολύποδες προκαρκινικοί, αλλά πολλοί έχουν αυτή τη δυνατότητα. Υπολογίζεται ότι το 5% έως 10% των αδενωμάτων μπορεί τελικά να εξελιχθεί σε καρκίνο.
Όταν ένα άτομο διαπιστωθεί ότι έχει πολλαπλούς ή μεγάλους πολύποδες (οι οποίοι αποτελούνται από μεγαλύτερες μάζες κυττάρων), υπάρχει μεγαλύτερη ευκαιρία για ανάπτυξη καρκίνου. «Ένας μεγάλος πολύποδας υπήρχε για περισσότερο καιρό, επομένως είχε περισσότερο χρόνο να υποστεί αυτές τις κυτταρικές αλλαγές», προσθέτει ο Δρ. Pantel.
Οι περισσότεροι από αυτούς τους πολύποδες αναπτύσσονται σποραδικά, που σημαίνει ότι εμφανίζονται καθώς οι άνθρωποι γερνούν. Υπάρχουν όμως κληρονομικά συστατικά σε ορισμένους καρκίνους και άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου ή πολύποδων είναι πιο πιθανό να τα αναπτύξουν.
«Υπάρχουν σύνδρομα όπου έχετε ορισμένες μεταλλάξεις με τις οποίες έχετε ήδη γεννηθεί, άρα έχετε προδιάθεση», λέει ο Δρ. Pantel. Ένα από αυτά είναι το σύνδρομο Lynch, ένα κληρονομικό καρκινικό σύνδρομο που είναι η πιο κοινή αιτία κληρονομικού καρκίνου του παχέος εντέρου.
3. Τι συμβαίνει αν η κολονοσκόπηση εντοπίσει πολύποδες;
Αρχικά, αυτοί οι πολύποδες θα αφαιρεθούν. Έτσι, εάν είναι προκαρκινικοί, αυτός ο καρκίνος δεν θα αναπτυχθεί ποτέ. Η κολονοσκόπηση, η οποία συνήθως γίνεται υπό καταστολή, περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός μακρού, εύκαμπτου σωλήνα μέσω του πρωκτού στο ορθό και το κόλον. Είναι το μόνο τεστ προσυμπτωματικού ελέγχου που επιτρέπει την αφαίρεση των πολυπόδων που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
Ο γιατρός σας μπορεί να χρησιμοποιήσει εργαλεία που εισάγονται μέσω κολονοσκοπίου για την αφαίρεση και τη βιοψία πολύποδων. «Υπάρχουν επίσης και άλλες τεχνικές, και πιο προηγμένες, για την αφαίρεση μεγάλων πολυπόδων», λέει ο Δρ. Pantel.
Στη συνέχεια, οι πολύποδες αποστέλλονται σε έναν παθολόγο, ο οποίος θα καθορίσει εάν είναι προκαρκινικοί ή όχι. Αυτό γίνεται με τον λεπτό τεμαχισμό του ιστού του πολύποδα, τη χρώση του για να γίνει ευκολότερα ορατός και, στη συνέχεια, η εξέταση μέσω μικροσκοπίου για ορισμένα χαρακτηριστικά που είναι χαρακτηριστικά του καρκίνου.
Άλλες εξετάσεις για τον καρκίνο του παχέος εντέρου
Άλλες εξετάσεις για τον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι λιγότερο επεμβατικές, συμπεριλαμβανομένης της εικονικής κολονοσκόπησης, η οποία χρησιμοποιεί έναν αξονικό τομογράφο για την παραγωγή εικόνων του παχέος εντέρου έξω από το σώμα. Εναλλακτικά, υπάρχουν τεστ στο σπίτι, συμπεριλαμβανομένης της ανοσοχημικής εξέτασης κοπράνων (FIT), η οποία μπορεί να ανιχνεύσει αίμα στα κόπρανα και το Cologuard®, το οποίο μπορεί να ανιχνεύσει τόσο αλλαγές στο αίμα όσο και στο DNA.
Οι δύο τελευταίες εξετάσεις περιλαμβάνουν την αποστολή δειγμάτων κοπράνων σε εργαστήριο για ανάλυση. Αλλά εάν κάποια από αυτές τις εξετάσεις υποδηλώνει πιθανό καρκίνο, πιθανότατα θα προταθεί κολονοσκόπηση.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τύποι πολύποδων. Οι νεοπλαστικοί πολύποδες φαίνονται διαφορετικοί από άλλους πολύποδες. Τα αδενώματα μπορεί να φαίνονται σωληνοειδή (σαν μικροσκοπικοί σωλήνες), λαχνοειδή (με μοτίβο ανάπτυξης σαν φύλλο) ή συνδυασμός των δύο.
Οι πεπλατυσμένοι, ευρείας βάσης, σταθερά προσκολλημένοι πολύποδες περιγράφονται ως άμισχοι, ενώ εκείνοι με όψη πριονιού ονομάζονται οδοντωτοί. Όλοι αυτοί οι πολύποδες θεωρούνται προκαρκινικοί. Η αφαίρεσή τους εμποδίζει την εξέλιξή τους σε καρκίνο.
Τα αποτελέσματα της κολονοσκόπησης είναι συνήθως διαθέσιμα εντός πέντε έως επτά εργάσιμων ημερών -ακόμα πιο γρήγορα εάν ο πολύποδας είναι μικρός, εξηγεί ο Δρ. Pantel. «Σε εκείνο το σημείο, θα πρέπει να ακούσετε τη συμβουλή του χειρουργού ή του γαστρεντερολόγου σας, η οποία συνήθως περιλαμβάνει συστάσεις για συνεχή παρακολούθηση», λέει.
Πότε πρέπει να ξεκινά ο προληπτικός έλεγχος για τον καρκίνο του παχέος εντέρου
Η Ειδική Ομάδα Προληπτικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ συνιστά σε ενήλικες 45 έως 75 ετών να εξετάζονται κάθε 10 χρόνια (μερικές φορές περισσότερο εάν έχουν αυξημένο κίνδυνο). «Εάν δεν εντοπιστεί καρκίνος, αλλά υπήρχαν πολλοί ή/και μεγάλοι πολύποδες, μπορεί να χρειαστεί να το κάνετε νωρίτερα -ίσως σε πέντε χρόνια, τρία χρόνια ή ακόμα και σε ένα. Εξαρτάται μόνο από τον αριθμό και το μέγεθος των πολυπόδων», λέει ο Δρ. Pantel.
Μερικοί άνθρωποι που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου, συμπεριλαμβανομένων και των νεότερων, μπορεί να χρειαστεί να υποβάλλονται σε προληπτικό έλεγχο νωρίτερα από την ηλικία των 45 ετών ή/και πιο συχνά.
Οι πολύποδες συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα, επομένως ο καθένας μπορεί να έχει δυνητικά καρκινικούς πολύποδες και να μην το γνωρίζει. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μιλήσετε με έναν γιατρό εάν παρατηρήσετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα καρκίνου του παχέος εντέρου: αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου, αίμα στα κόπρανα σας, διάρροια, δυσκοιλιότητα ή αίσθηση ότι το έντερο δεν αδειάζει τελείως, κοιλιακό άλγος, πόνους ή κράμπες που δεν υποχωρούν, ή ανεξήγητη απώλεια βάρους.