Θεολόγοι και επιστήμονες προσπαθούν εδώ και αιώνες να κατανοήσουν τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η θρησκεία στον άνθρωπο, τόσο ψυχικά όσο και σωματικά. Και είναι κοινά αποδεκτό σε όλο τον κόσμο ότι η θρησκεία και η πνευματικότητα είναι από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς παράγοντες, δίνοντας δομή και νόημα σε συμπεριφορές, συστήματα αξιών και εμπειρίες.
Έτσι, υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να πιστεύετε ότι η πίστη σε μια ανώτερη δύναμη συνδέεται με την υγεία, και μάλιστα με θετικό τρόπο.
Ερευνητές της Mayo Clinic κατέληξαν στο εξής συμπέρασμα: Οι περισσότερες μελέτες έχουν δείξει ότι η θρησκευτική συμμετοχή και η πνευματικότητα συνδέονται με καλύτερα αποτελέσματα για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της μακροζωίας, του τρόπου αντιμετώπισης μιας ασθένειας και της ποιότητας ζωής (ακόμη και κατά τη διάρκεια ανίατης ασθένειας).
Αρκετές μελέτες μάλιστα έχουν δείξει ότι η πίστη στη θρησκεία μπορεί να βοηθήσει στη γρηγορότερη ανάρρωση των ασθενών. Επίσης, τα άτομα που εμπλέκονται με τη θρησκεία και τις πρακτικές της φαίνεται να διαχειρίζονται κατάλληλα το στρες και να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα την κατάθλιψη.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το 80% των ερευνών σχετικά με την πνευματικότητα/θρησκεία και την υγεία εστιάζει στην ψυχική υγεία. Αυτό συμβαίνει επειδή οι περισσότεροι συσχετισμοί με την πίστη σχετίζονται με το πώς σκέφτεται κανείς για τον κόσμο και τον ρόλο του σε αυτόν.
Οι λέξεις που σχετίζονται με την θρησκεία ενισχύουν την ψυχική υγεία
Οι λέξεις που συχνά συνδέονται με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις περιλαμβάνουν την ελπίδα, την αισιοδοξία, την εμπιστοσύνη και τον σκοπό. Όλα αυτά έχουν αποδειχθεί ότι ενισχύουν την ψυχική υγεία. Η συμπόνια, η συγχώρεση και η ευγνωμοσύνη είναι επίσης ιδιότητες που συνδέονται έντονα με άτομα που είναι πνευματικά και θρησκευόμενα. Η εξάσκηση αυτών των ιδιοτήτων πιστεύεται ότι καταπολεμά το άγχος και αυξάνει την υπομονή.
Επίσης, είναι ενδιαφέρον ότι, αν και η θρησκεία και η πνευματικότητα συσχετίζονται με μια εξωτερική θέση ελέγχου (ο Θεός ως μια ανώτερη δύναμη που ελέγχει τη μοίρα μας), οι περισσότερες έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι όσοι είναι θρησκευόμενοι έχουν μια ισχυρή εσωτερική αίσθηση ελέγχου.
Ο Dr. Harold Koenig του Πανεπιστημίου Duke υποστηρίζει ότι καθώς οι άνθρωποι προσεύχονται και ζητούν από τον Θεό καθοδήγηση, αισθάνονται μια αίσθηση ελέγχου της κατάστασής τους, βοηθώντας τους να αντιμετωπίσουν την κατάθλιψη και το άγχος.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η θρησκεία δίνει στα άτομα την αίσθηση του σκοπού και του νοήματος για τη ζωή, τους βοηθάει να δίνουν νόημα σε όσα αρνητικά τους συμβαίνουν. Επιπλέον, η θρησκευτική κοινότητα γύρω από το άτομο του παρέχει υποστήριξη και ενθάρρυνση στις δύσκολες στιγμές.
Ωστόσο, σε κάποιους ανθρώπους υπάρχει και ο φόβος ότι κάποιος τιμωρείται ή εγκαταλείπεται από τον Θεό μπροστά στα ιατρικά προβλήματα. Αυτές οι αρνητικές σκέψεις που σχετίζονται με τη θρησκεία δεν κάνουν καλό στην υγεία. Αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης κατάθλιψης και είναι επιβλαβείς για την ψυχική υγεία.
Αξίζει, δε, να τονιστεί πως, σύμφωνα με μελέτες, ενώ η ψυχική και η σωματική υγεία είναι στενά συνυφασμένες, οι σωματικές εκδηλώσεις της πνευματικότητας και των θρησκευτικών πεποιθήσεων είναι έμμεσες. Αυτό σημαίνει ότι το σύστημα πεποιθήσεών μας καθοδηγεί τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε, τα οποία με τη σειρά τους επηρεάζουν τις ενέργειες που σχετίζονται με την υγεία μας.
Για παράδειγμα, οι άνθρωποι με μεγαλύτερη κατάθλιψη και άγχος έχουν περισσότερα σωματικά προβλήματα υγείας. Με τη σειρά τους, η χειρότερη ψυχική και σωματική υγεία οδηγεί σε χαμηλότερη ποιότητα ζωής και σε μικρότερο προσδόκιμο ζωής.
Ιατροί και ασθενείς απέναντι στην πίστη
Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι υπάρχει ένα χάσμα θρησκευτικών απόψεων μεταξύ ιατρών και ασθενών. Μια έρευνα σε ιατρούς και ασθενείς έδειξε ότι περίπου το 64% των ιατρών πιστεύει στην ύπαρξη του Θεού ή μιας ανώτερης δύναμης και πάνω από το 90% των ασθενών ισχυρίζεται το ίδιο.
Μάλιστα, ενώ πολλοί στην ιατρική κοινότητα μπορεί να θεωρούν ακατάλληλο να ρωτούν τους ασθενείς για τις πεποιθήσεις και την πίστη, οι ασθενείς διαφωνούν.
Μια μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το 77% των ασθενών πιστεύει ότι οι ιατροί πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις πνευματικές ανάγκες των ασθενών.
Πιο συγκεκριμένα, το 48% των ασθενών ήθελε να προσεύχεται μαζί με τους ιατρούς και ένα άλλο 37% ήθελε οι ιατροί να συζητούν μαζί τους τις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Παρά τις επιθυμίες αυτές, η ίδια μελέτη διαπίστωσε ότι σχεδόν το 70% των ασθενών υποστήριξε ότι ο ιατρός τους δεν είχε ποτέ θίξει μαζί τους το θέμα της θρησκείας.
Ο κύριος ρόλος του ιατρού είναι να θεραπεύει και να ανακουφίζει. Είναι γνωστό ότι για πολλούς ασθενείς η θρησκεία είναι μια παρηγοριά και μια ανάπαυση στις δύσκολες στιγμές τους. Όμως το πόσο ενεργό ρόλο πρέπει να παίξει ο γιατρός στο θέμα αυτό αποτελεί ένα δύσκολο ζήτημα.
Πολλοί ασθενείς που πάσχουν από σοβαρά νοσήματα, ρωτούν τον ιατρό τους και αναζητούν απαντήσεις σε ερωτήματα, όπως «Γιατί εγώ;» ή «Ποιο είναι το νόημα αυτού;». Οι άνθρωποι αναζητούν τις απαντήσεις εκτός των παραδοσιακών πλαισίων υγειονομικής περίθαλψης. Είναι λοιπόν φυσικό κάποιοι άνθρωποι να στρέφονται στην πίστη και στη θρησκεία τους για να βρουν απαντήσεις και τη δύναμη να αντιμετωπίσουν το πρόβλημά τους.