Η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας είναι η κύρια αιτία μη αναστρέψιμης απώλειας όρασης.
Η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας βλάπτει την κεντρική όραση και περιορίζει την ικανότητα ενός ατόμου να διαβάζει, να γράφει και να αναγνωρίζει πρόσωπα. H ωχρά κηλίδα είναι η κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδούς, δηλαδή του νευρικού χιτώνα του ματιού, υπεύθυνη για την οξεία όραση, τα χρώματα και την πρόσληψη των περισσότερων οπτικών ερεθισμάτων. Από τις πιο επιθετικές και συχνές παθήσεις που μπορεί να προσβάλλουν την ωχρά κηλίδα είναι η εκφύλισή της.
Με την επιμήκυνση του προσδόκιμου επιβίωσης, η επίπτωση της ηλικιακής εκφύλισης της ώχρας κηλίδας αυξάνεται και συμβαίνει στο πλαίσιο της “φυσιολογικής” γήρανσης του οργανισμού. Άτομα μεγαλύτερα των 50 ετών μπορεί ήδη να εμφανίζουν τα πρώτα σημάδια της νόσου, με την επίπτωση να αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας και να φτάνει το 25-50% στους 85χρονους, και το 50-100% στους 90χρονους ασθενείς.
Υπολογίζεται ότι το 8,7% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς. Δηλαδή πάσχουν σχεδόν 196 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο. Ο αριθμός αυτός εκτιμάται ότι θα αυξηθεί στα 288 εκατομμύρια έως το 2040.
Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι υπάρχουν πάνω από 30.000 πάσχοντες από την υγρή μορφή της νόσου που είναι η πιο επιθετική μορφή και μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη τύφλωση, σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς την κατάλληλη αγωγή.
Οι συνηθέστερες μορφές της
Ξηρά ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας: Αυτή είναι η πιο συχνή μορφή. Περίπου το 80% (8 στα 10) των ατόμων που πάσχουν από ηλιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας έχουν την ξηρά μορφή. Προκαλείται από γήρανση και λέπτυνση της ωχράς κηλίδας. Η μείωση της όρασης είναι συνήθως προοδευτική.
Υγρή ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας: Η μορφή αυτή είναι η λιγότερο κοινή- αφορά περίπου το 10% των ασθενών με εκφύλιση ωχράς κηλίδας- αλλά είναι πολύ πιο σοβαρή και συχνά προκαλεί απώλεια της κεντρικής όρασης. Η υγρή εκφύλιση ωχράς κηλίδας συμβαίνει όταν νέα, “αδύναμα” αιμοφόρα αγγεία αναπτύσσονται κάτω από τον αμφιβληστροειδή. Από αυτά τα αγγεία μπορεί να “διαρρεύσουν” αίμα ή άλλα υγρά. Η διαρροή αυτή δημιουργεί οίδημα και αλλοιώσεις που καταστρέφουν τα φωτοευαίσθητα κύτταρα της ωχράς κηλίδας επιφέροντας σταδιακή απώλεια της κεντρικής.
Η συνηθέστερη μορφή θεραπείας στην “υγρού τύπου” Ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας συνίσταται στη χορήγηση φαρμάκων που σταματούν την ανάπτυξη των παθολογικών νεοαγγείων, τα οποία χορηγούνται με τη μορφή ενδοβόλβιων ενέσεων και απαιτούν τακτική παρακολούθηση και αγωγή.
Ποια είναι τα αίτια και τα συμπτώματα
- η γήρανση,
- η κακή διατροφή,
- το κάπνισμα,
- η αρτηριακή υπέρταση,
- τα καρδιαγγειακά νοσήματα,τα χαμηλά επίπεδα αντιοξειδωτικών
- η κληρονομικότητα.
Εάν ο ασθενής είναι στα αρχικά στάδια της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας που σχετίζεται με την ηλικία, ενδέχεται να μην έχει συμπτώματα.
Το πρώτο σημάδι που μπορεί να παρατηρήσει είναι μια σταδιακή ή ξαφνική αλλαγή στην ποιότητα της όρασής του ή ότι οι ευθείες γραμμές εμφανίζονται παραμορφωμένες. Αυτό μπορεί σταδιακά να μετατραπεί σε δραματική απώλεια της κεντρικής όρασης. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν: σκούρες, θολές ή λευκές περιοχές που εμφανίζονται στο κέντρο της όρασης. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο ασθενής μπορεί να έχει μια αλλαγή στην αντίληψή του για το χρώμα.
Πώς γίνεται η διάγνωση για την ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας
Στα πρώτα στάδια της ΗΕΩ, ο ασθενής ενδέχεται να μην παρατηρήσει αλλαγές στα μάτια ή στην όρασή του. Γι’ αυτό είναι σημαντικό ο ασθενής να πραγματοποιεί τακτικές επισκέψεις στον οφθαλμίατρο. Ο οφθαλμίατρος μπορεί να αναγνωρίσει τα πρώιμα συμπτώματα της εκφύλισης ωχράς κηλίδας προτού ο ασθενής αντιμετωπίσει προβλήματα με την όραση του. Η έγκαιρη διάγνωση επιτρέπει την έγκαιρη θεραπεία.
Τέλος οι ειδικοί τονίζουν ότι η προστασία των ματιών από τον ήλιο, η ισορροπημένη διατροφή με άφθονα φρέσκα φρούτα και λαχανικά και η διακοπή του καπνίσματος μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της της εκφύλισης ωχράς κηλίδας.