Υπάρχουν εκατομμύρια ιοί στο σύμπαν αλλά περίπου χίλιοι θεωρούνται ότι μπορεί να προκαλέσουν κάποια νόσο στους ανθρώπους. Οι ιοί είναι λοιμογόνοι παράγοντες που μπορούν να πολλαπλασιαστούν μόνο σε ζωντανά κύτταρα, χρησιμοποιώντας τις δομές και τους μηχανισμούς του ξενιστή και προκαλώντας ιώσεις.
Μπορεί να προκαλέσουν στον άνθρωπο από πολύ ήπια συμπτώματα μέχρι βαρύτατη νόσηση που οδηγεί στην απώλεια ζωής.
Ο ιός είναι ένας παθογόνος παράγοντας που γίνεται ορατός μόνο με τη χρήση μικροσκοπίου. Αποτελείται από ένα πρωτεϊνικό περίβλημα (καψίδιο) μέσα στο οποίο υπάρχει το γενετικό του υλικό (DNA ή RNA). Διαπερνά τους φυσικούς φραγμούς και τον έλεγχο του ανοσοποιητικού μας συστήματος, εισέρχεται μέσα στα ανθρώπινα κύτταρα και χρησιμοποιεί τις δομές του κυττάρου για να πολλαπλασιαστεί και να προκαλέσει λοίμωξη.
Ποιες ομάδες ιών υπάρχουν;
Οι ιοί διακρίνονται σε διαφορετικές ομάδες ανάλογα με τα όργανα που στοχεύουν, τον τρόπο που διασπείρονται ή τα συμπτώματα που προκαλούν:
- Ιογενείς λοιμώξεις αναπνευστικού
- Ιογενείς γαστρεντερίτιδες
- Ιογενείς αιμορραγικοί πυρετοί
- Ιογενή σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ)
- Ιογενείς εξανθηματικές νόσοι
- Ιογενείς λοιμώξεις του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ)
- Συγγενή ιογενή νοσήματα
Πώς μολύνουν τους ανθρώπους;
Οι ιοί μεταδίδονται μέσω επαφών με άλλους ανθρώπους (βήχας, φτάρνισμα, κοντινή επαφή), μέσω επιφανειών ή αντικειμένων που έχει προηγουμένως ακουμπήσει ασθενής, μέσω σεξουαλικής επαφής, μέσω δήγματος μολυσμένου από τον ιό εντόμου ή τέλος, μέσω μολυσμένης τροφής ή νερού.
Ποια είναι τα συνήθη συμπτώματα που προκαλούν;
Τα συμπτώματα που προκαλούν οι ιοί εξαρτώνται από την πάσχουσα περιοχή του σώματος. «Όταν πάσχει το ανώτερο αναπνευστικό παρουσιάζουμε συνήθως ρινική καταρροή, φαρυγγαλγία και βήχα (πχ. ιός του κοινού κρυολογήματος) ενώ στο κατώτερο αναπνευστικό παρουσιάζουμε υψηλό πυρετό, κεφαλαλγία, μυϊκούς πόνους και κακουχία (πχ. γρίπη, COVID-19). Στις λοιμώξεις του γαστρεντερικού παρουσιάζουμε ναυτία, εμέτους και διαρροϊκές κενώσεις.
Οι ιοί μπορεί να προκαλέσουν βαρύτατη νόσηση, ακόμη και θάνατο, ιδιαίτερα σε άτομα που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες: έγκυες, ακραίες ηλικιακές ομάδες (κάτω των 5 ετών και άνω των 65), νεφροπαθείς, καρδιοπαθείς, ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, καρκινοπαθείς και ανοσοκατεσταλμένους», τονίζει ο ειδικός.
Πώς γίνεται η εργαστηριακή διάγνωση;
Υπάρχουν πλέον διάφορες μέθοδοι για την εργαστηριακή διάγνωση των ιογενών λοιμώξεων: Kαλλιέργεια, ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, συγκολλητινοαντιδράσεις, ιζηματινοαντιδράσεις, δοκιμασία Coombs, σύνδεση συμπληρώματος, έμμεση αιμοσυγκόλληση, ανοσοφθορισμός, ELISA, PCR). Πλέον γνωστή λόγω λοίμωξης από την COVID-19 έγινε η ταχεία ανίχνευση αντιγόνου του ιού (rapid test) και η μοριακή τεχνική ανίχνευσης του γενετικού υλικού του ιού (PCR).
Ιογενείς λοιμώξεις αναπνευστικού
Την περίοδο που διανύουμε είναι σε έντονη έξαρση οι ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού (ανώτερου και κατώτερου). Καθημερινά βομβαρδιζόμαστε με ειδήσεις για νέα κρούσματα COVID-19, γρίπης, RSV ή Coxsackie.
Πώς προλαμβάνονται οι ιώσεις του αναπνευστικού;
Η βασική πρόληψη στις ιώσεις είναι ο εμβολιασμός. Ακολουθούμε τις συστάσεις της εθνικής επιτροπής εμβολιασμού (είτε για τον εμβολιασμό στην παιδική ηλικία, είτε για τον εμβολιασμό απέναντι σε γρίπη, COVID-19 και έρπητα ζωστήρα για τους ενήλικες). Άλλοι τρόποι προφύλαξης είναι η χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους ή χώρους συγχρωτισμού, η συχνή χρήση αντισηπτικού στα χέρια, ο καλός αερισμός των χώρων και φυσικά η υγιεινή διατροφή και η συστηματική άσκηση.
Πώς θεραπεύονται οι ιώσεις του αναπνευστικού;
Η θεραπεία των ιώσεων είναι κυρίως συμπτωματική. Τα αντιβιοτικά δεν βοηθούν, γιατί ο ιός διεισδύει μέσα στα ανθρώπινα κύτταρα και δεν έχει δικούς του μηχανισμούς πολλαπλασιασμού. Χρησιμοποιούμε αντιπυρετικά, παυσίπονα, αποσυμφορητικά, πίνουμε πολλά υγρά και χυμούς φρούτων και προσπαθούμε να ξεκουραστούμε για να δώσουμε χρόνο στον οργανισμό μας να αντιμετωπίσει τον εισβολέα ιό. Για συγκεκριμένους ιούς (γρίπης, SARS-CoV-2, HIV, ηπατίτιδας Β και C) υπάρχουν ειδικά αντιικά φάρμακα που εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό και την εξάπλωσή τους στον ανθρώπινο οργανισμό. Ο θεράπων ιατρός θα μας καθοδηγήσει στο αν και πότε είναι απαραίτητο να λάβουμε αντιική αγωγή», προσθέτει.
Πότε επικοινωνούμε με τον θεράποντα ιατρό;
Εάν παρουσιάσουμε συμπτώματα ιογενούς λοίμωξης, θα πρέπει να επικοινωνήσουμε με τον θεράποντα ιατρό εφόσον παραμένει ο πυρετός πάνω από 38,5o C για περισσότερες από 3 μέρες, παρουσιάσουμε πόνο στο στήθος, δύσπνοια ή αιμόπτυση και τέλος αν το περιβάλλον μας διαπιστώσει σύγχυση. Αν φυσικά ανήκουμε στις ευπαθείς ομάδες, πρέπει να επικοινωνήσουμε άμεσα με τον ιατρό μας.
Πόσο διαρκούν οι ιώσεις του αναπνευστικού;
Οι ιώσεις του αναπνευστικού διαρκούν από λίγες ημέρες έως και 2 εβδομάδες. Είναι σημαντικό να μείνουμε στο σπίτι όλες τις ημέρες που παρουσιάζουμε πυρετό και για 24 ώρες απυρεξίας (χωρίς τη λήψη αντιπυρετικών) ώστε να περιοριστεί η πιθανότητα μετάδοσης. Οι ίδιες οδηγίες ισχύουν και για τα παιδιά.
Οι ιοί είναι λοιμογόνοι παράγοντες που τραβούν την προσοχή μας ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες. Πρέπει να φοβόμαστε; Όχι. Πρέπει να εμβολιαζόμαστε, να τρεφόμαστε σωστά, να αθλούμαστε, να διακόψουμε το κάπνισμα και να ακολουθούμε τις οδηγίες των ιατρών μας. Και αν περνάμε πιο βαριά μια ίωση, υπάρχουν πλέον αρκετά φάρμακα στην φαρέτρα μας για να την αντιμετωπίσουμε.