Μια ομάδα διεθνών ερευνητών, με επικεφαλής το UC San Francisco, ολοκλήρωσε την πρώτη μεγάλης κλίμακας μελέτη της οπίσθιας φλοιικής ατροφίας, μιας κατηγορίας οπτικοχωρικών συμπτωμάτων που εμφανίζονται ως τα πρώτα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ.
Αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται σε έως και 10% των περιπτώσεων της νόσου Αλτσχάιμερ. Η μελέτη περιλαμβάνει δεδομένα από περισσότερους από 1.000 ασθενείς σε 36 τοποθεσίες σε 16 χώρες και δημοσιεύεται στο The Lancet Neurology.
Η οπίσθια φλοιική ατροφία (PCA) προβλέπει συντριπτικά τη νόσο Αλτσχάιμερ, διαπίστωσαν οι ερευνητές. Περίπου το 94% των ασθενών με PCA είχαν παθολογία Αλτσχάιμερ και το υπόλοιπο 6% είχε παθήσεις όπως η άνοια με σωμάτια Lewy και ο μετωποκροταφικός λοβιακός εκφυλισμός. Αντίθετα, άλλες μελέτες δείχνουν ότι το 70% των ασθενών με απώλεια μνήμης έχουν παθολογία Αλτσχάιμερ.
Συμπτώματα Αλτσχάιμερ, πέραν της μνήμης
Σε αντίθεση με τα προβλήματα μνήμης, οι ασθενείς με PCA δυσκολεύονται στην εκτίμηση αποστάσεων, τη διάκριση μεταξύ κινούμενων και ακίνητων αντικειμένων και την ολοκλήρωση εργασιών όπως η γραφή και η ανάκτηση ενός αντικειμένου που έχει πέσει παρά την κανονική οφθαλμολογική εξέταση, δήλωσε η πρώτη συγγραφέας Marianne Chapleau του UCSF.
Οι περισσότεροι ασθενείς με PCA έχουν φυσιολογική γνωστική λειτουργία νωρίς, αλλά μέχρι την πρώτη τους διαγνωστική επίσκεψη, κατά μέσο όρο 3,8 χρόνια μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, ήπια ή μέτρια άνοια έγινε εμφανής με ελλείμματα στη μνήμη, την εκτελεστική λειτουργία, τη συμπεριφορά και την ομιλία και τη γλώσσα, σύμφωνα με τα ευρήματα των ερευνητών.
Κατά τη στιγμή της διάγνωσης, το 61% εμφάνισε «δομική δυσπραξία», μια αδυναμία αντιγραφής ή κατασκευής βασικών διαγραμμάτων ή σχημάτων. Το 49% είχε «έλλειμμα αντίληψης χώρου», δυσκολίες στον εντοπισμό της τοποθεσίας όπου είδαν κάτι, και το 48% είχε «συναναγνωσία», μια αδυναμία οπτικής αντίληψης περισσότερων από ένα αντικειμένων τη φορά. Επιπλέον, το 47% αντιμετώπισε προκλήσεις με βασικούς μαθηματικούς υπολογισμούς και το 43% με την ανάγνωση.
Χρειαζόμαστε καλύτερα εργαλεία και εκπαίδευση για την αναγνώριση ασθενών
«Χρειαζόμαστε περισσότερη ευαισθητοποίηση για την PCA ώστε να μπορεί να επισημανθεί από τους κλινικούς γιατρούς», είπε η Δρ. Chapleau. «Οι περισσότεροι ασθενείς βλέπουν τον οφθαλμίατρό τους όταν αρχίσουν να εμφανίζουν οπτικά συμπτώματα και μπορεί να παραπεμφθούν σε έναν άλλο ειδικό που μπορεί επίσης να μην αναγνωρίσει το πρόβλημα. Χρειαζόμαστε καλύτερα εργαλεία σε κλινικά περιβάλλοντα για να εντοπίσουμε έγκαιρα αυτούς τους ασθενείς και να τους δώσουμε θεραπεία».
Η μέση ηλικία έναρξης των συμπτωμάτων της PCA είναι τα 59, αρκετά χρόνια νεότερη από αυτή της τυπικής νόσου Αλτσχάιμερ. Αυτός είναι ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι ασθενείς με PCA είναι λιγότερο πιθανό να διαγνωστούν, πρόσθεσε η ειδικός.
Η έγκαιρη αναγνώριση της PCA μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ, είπε ο επίσης συγγραφέας Renaud La Joie, του Τμήματος Νευρολογίας και του Κέντρου Μνήμης και Γήρανσης του UCSF. Στη μελέτη, τα επίπεδα αμυλοειδούς και ταυ, που εντοπίστηκαν στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό και στην απεικόνιση, καθώς και σε δεδομένα αυτοψίας, ταίριαζαν με αυτά που βρέθηκαν σε τυπικές περιπτώσεις Αλτσχάιμερ.
Θεραπείες ανάλογα με την αιτιολογία της νόσου
Ως αποτέλεσμα, οι ασθενείς με PCA μπορεί να είναι υποψήφιοι για θεραπείες κατά του αμυλοειδούς, όπως το lecanemab, που εγκρίθηκε από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ τον Ιανουάριο του 2023, και θεραπείες κατά της ταυ, που βρίσκονται επί του παρόντος σε κλινικές δοκιμές. Και οι δύο πιστεύεται να είναι πιο αποτελεσματικές στις πρώτες φάσεις της νόσου.
«Οι ασθενείς με PCA έχουν περισσότερη παθολογία ταυ στα οπίσθια μέρη του εγκεφάλου, που εμπλέκονται στην επεξεργασία οπτικοχωρικών πληροφοριών, σε σύγκριση με εκείνους με άλλες εκδηλώσεις Αλτσχάιμερ. Αυτό μπορεί να τους προσαρμόζει καλύτερα σε θεραπείες κατά της ταυ», είπε.
«Η καλύτερη κατανόηση της PCA είναι κρίσιμης σημασίας για την προώθηση τόσο της φροντίδας των ασθενών όσο και για την κατανόηση των διαδικασιών που οδηγούν τη νόσο Αλτσχάιμερ», δήλωσε ο ανώτερος συγγραφέας Gil Rabinovici, διευθυντής του Κέντρου Ερευνών για τη Νόσο Alzheimer του UCSF. «Είναι σημαντικό οι γιατροί να μάθουν να αναγνωρίζουν το σύνδρομο, ώστε οι ασθενείς να μπορούν να λαμβάνουν τη σωστή διάγνωση, συμβουλευτική και φροντίδα».
«Από επιστημονική άποψη, πρέπει πραγματικά να καταλάβουμε γιατί το Αλτσχάιμερ στοχεύει συγκεκριμένα οπτικές και όχι περιοχές μνήμης του εγκεφάλου. Η μελέτη μας διαπίστωσε ότι το 60% των ασθενών με PCA ήταν γυναίκες. Η καλύτερη κατανόηση του γιατί φαίνεται να είναι πιο ευαίσθητες είναι ένας σημαντικός τομέας μελλοντικής έρευνας», κατέληξε ο ειδικός.