Ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών στην ψυχολογία και σε συναφείς τομείς υποδηλώνει ότι ο χειμώνας φέρνει μερικές βαθιές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται οι άνθρωποι.
Οι φυσικές και πολιτιστικές αλλαγές που έρχονται με τον χειμώνα συμβαίνουν συχνά ταυτόχρονα, καθιστώντας δύσκολο να ξεχωρίσουμε τις αιτίες που κρύβονται πίσω από αυτές τις εποχιακές διακυμάνσεις.
Οι επιστήμονες Michael Varnum και Ian Hohm πραγματοποίησαν πρόσφατα μια εκτενή έρευνα για αυτά τα ευρήματα με τους ερευνητές Alexandra Wormley, κοινωνική ψυχολόγο στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα και Mark Schaller, ψυχολόγο στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας και σχολιάζουν τα αποτελέσματά τους στην Washington Post.
Χειμερινή μελαγχολία και χειμερία νάρκη
Νιώθετε πεσμένοι τους χειμερινούς μήνες; Δεν είστε μόνοι. Καθώς οι μέρες μικραίνουν, η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία εκτιμά ότι περίπου το 5% των Αμερικανών θα βιώσουν μια μορφή κατάθλιψης γνωστής ως εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD).
Τα άτομα που βιώνουν SAD τείνουν να έχουν αισθήματα απελπισίας, μειωμένο κίνητρο για να λάβουν μέρος σε δραστηριότητες που γενικά απολαμβάνουν και λήθαργο. Ακόμη και εκείνοι που δεν πληρούν το κλινικό όριο για αυτή τη διαταραχή μπορεί να δουν αυξήσεις στα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης.
Οι επιστήμονες συνδέουν το SAD και τις γενικότερες αυξήσεις της κατάθλιψης το χειμώνα με τη μειωμένη έκθεση στο ηλιακό φως, η οποία οδηγεί σε χαμηλότερα επίπεδα του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνης. Σύμφωνα με την ιδέα ότι το φως του ήλιου παίζει βασικό ρόλο, το SAD τείνει να είναι πιο κοινό σε πιο βόρειες περιοχές του κόσμου, όπως η Σκανδιναβία και η Αλάσκα, όπου οι ημέρες είναι μικρότερες και οι χειμώνες μεγαλύτεροι.
Μερικοί επιστήμονες έχουν σημειώσει ότι το SAD παρουσιάζει πολλούς παραλληλισμούς με τη χειμερία νάρκη, κατά την οποία οι καφέ αρκούδες, οι σκίουροι και πολλά άλλα είδη μειώνουν το μεταβολισμό τους και αδρανούν το μεγαλύτερο μέρος του χειμώνα. Η διαταραχή μπορεί να έχει τις ρίζες της σε προσαρμογές που εξοικονομούν ενέργεια σε μια εποχή του χρόνου που η τροφή ήταν συνήθως σπάνια και οι χαμηλότερες θερμοκρασίες δημιουργούν μεγαλύτερες ενεργειακές απαιτήσεις στο σώμα.
Αύξηση βάρους στο κρύο
Ο χειμώνας είναι επίσης γνωστός ως μια εποχή του χρόνου που πολλοί βάζουν μερικά παραπάνω κιλά. Η έρευνα δείχνει ότι οι δίαιτες είναι στο χειρότερο σημείο και το βάρος στο υψηλότερο κατά τη διάρκεια του χειμώνα και μια πρόσφατη ανασκόπηση μελετών διαπίστωσε ότι η μέση αύξηση βάρους κατά την περίοδο των Χριστουγέννων είναι περίπου 1 έως 3 κιλά. Τα άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα τείνουν να αυξάνουν περισσότερο το βάρος τους, έδειξε η ανασκόπηση.
Πιθανότατα να συμβαίνουν περισσότερα με την αύξηση του σωματικού βάρους στο τέλος του έτους από την απλή κατανάλωση άφθονων γιορτινών λιχουδιών. Για τους προγόνους μας σε πολλά μέρη του κόσμου, ο χειμώνας σήμαινε ότι η τροφή βρισκόταν πιο σπάνια. Οι χειμερινές μειώσεις στην άσκηση και οι αυξήσεις στο πόσο και στο τι τρώνε οι άνθρωποι μπορεί να ήταν μια εξελικτική προσαρμογή σε αυτή τη σπανιότητα.
Εάν οι πρόγονοί μας που είχαν αυτές τις αντιδράσεις σε ψυχρότερα, χειμωνιάτικα περιβάλλοντα είχαν κάποιο πλεονέκτημα, οι εξελικτικές διαδικασίες θα διασφάλιζαν ότι οι προσαρμογές μεταβιβάζονταν στους απογόνους τους, κωδικοποιημένες στα γονίδιά μας.
Περισσότερο σεξ τον χειμώνα
Πέρα από αυτές τις αλλαγές στη διάθεση και τη βάρος που σχετίζονται με τον χειμώνα, η χειμερινή σεζόν φέρνει μαζί της και μια σειρά από άλλες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται και αλληλεπιδρούν με τους άλλους.
Ένα λιγότερο συζητημένο εποχιακό αποτέλεσμα είναι ότι οι άνθρωποι φαίνεται να γίνονται πιο σεξουαλικά ενεργοί τους χειμερινούς μήνες. Οι ερευνητές το γνωρίζουν αυτό από αναλύσεις πωλήσεων προφυλακτικών, ποσοστών σεξουαλικά μεταδιδόμενων ασθενειών και αναζητήσεων στο Διαδίκτυο για πορνογραφία και πορνεία, οι οποίες δείχνουν ότι οι εξαμηνιαίοι κύκλοι κορυφώνονται στα τέλη του καλοκαιριού και τους χειμερινούς μήνες.
Τα δεδομένα σχετικά με τους ρυθμούς γεννήσεων δείχνουν επίσης ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες χώρες στο Βόρειο Ημισφαίριο, τα μωρά είναι πιο πιθανό να συλληφθούν τους χειμερινούς μήνες από ό,τι άλλες εποχές του χρόνου.
Αν και αυτό το φαινόμενο παρατηρείται ευρέως, ο λόγος ύπαρξής του είναι ασαφής. Οι ερευνητές έχουν προτείνει πολλές εξηγήσεις, συμπεριλαμβανομένων των πλεονεκτημάτων για την υγεία για βρέφη που γεννήθηκαν στα τέλη του καλοκαιριού, όταν η τροφή μπορεί ιστορικά να ήταν πιο άφθονη, αλλαγές στις ορμόνες του φύλου που μεταβάλλουν τη λίμπιντο, επιθυμίες για οικειότητα με κίνητρο την περίοδο των διακοπών και απλώς αυξημένες ευκαιρίες για σεξ.
Γενναιοδωρία και εστίαση
Αλλά ο χειμώνας ενισχύει περισσότερα από τη σεξουαλική ορμή. Μελέτες διαπιστώνουν ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου του χρόνου, οι άνθρωποι μπορεί να βρίσκουν πιο εύκολο να δώσουν προσοχή στο σχολείο ή στη δουλειά. Νευροεπιστήμονες στο Βέλγιο διαπίστωσαν ότι η απόδοση σε εργασίες που μετρούν τη διαρκή προσοχή ήταν καλύτερη κοντά στο χειμερινό και το θερινό ηλιοστάσιο.
Και μπορεί επίσης να υπάρχει ένας πυρήνας αλήθειας στην ιδέα της γενναιοδωρίας κατά τη διάρκεια των γιορτών των Χριστουγέννων. Σε χώρες όπου γιορτάζονται ευρέως τα Χριστούγεννα , τα ποσοστά φιλανθρωπικών δωρεών τείνουν να παρουσιάζουν σημαντική αύξηση αυτήν την εποχή.
Οι άνθρωποι γίνονται πιο γενναιόδωροι ακόμη και στα τιπς τους, αφήνοντας περίπου 4% περισσότερο στους σερβιτόρους ή τους ντελιβαράδες κατά την περίοδο των εορτών. Αυτή η τάση είναι πιθανώς μια απάντηση στις αλτρουιστικές αξίες που σχετίζονται με τις χειμερινές διακοπές που ενθαρρύνουν συμπεριφορές όπως η γενναιοδωρία.
Όπως πολλά άλλα ζώα, είμαστε κι εμείς εποχιακά πλάσματα. Το χειμώνα, οι άνθρωποι τείνουν να τρώνε περισσότερο, να κινούνται λιγότερο και να ζευγαρώνουν περισσότερο. Μπορεί να αισθάνεστε λίγο πιο μελαγχολικοί , ενώ ταυτόχρονα είστε πιο ευγενικοί με τους άλλους και συγκεντρώνεστε πιο εύκολο.
Καθώς ψυχολόγοι και άλλοι επιστήμονες ερευνούν αυτού του είδους τις εποχιακές επιπτώσεις, μπορεί να αποδειχθεί ότι αυτές που γνωρίζουμε μέχρι στιγμής είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.