Οι περισσότεροι άνθρωποι απολαμβάνουν να βοηθούν και να ευχαριστούν τους άλλους. Ωστόσο, για ένα μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό, η ανιδιοτελής συμπεριφορά φτάνει στα άκρα -με κίνδυνο σοβαρών προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Οι ψυχολόγοι έχουν ερευνήσει αρκετά σχετικά με τους ανθρώπους που αρέσκονται να ευχαριστούν τους άλλους, φαινόμενο που περιγράφει εκείνους που δεν λένε ποτέ «όχι» και κάνουν πράγματα για τους άλλους εις βάρος της δικής τους ψυχικής ευημερίας.
Σύμφωνα με μελέτες, περίπου το 14% των ανθρώπων που εμπλέκονται σε αυτή τη συμπεριφορά είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας όπως άγχος, στρες και κατάθλιψη.
Αλλά πώς μπορείτε να ξέρετε αν είστε από τους ανθρώπους που δεν λένε ποτέ «όχι» προκειμένου να ευχαριστήσουν τους άλλους ή απλώς ένα… ευγενικό άτομο; Η Δρ. Juli Fraga, ψυχολόγος στο Σαν Φρανσίσκο, αποκάλυψε τα πέντε χρόνια σημάδια που πρέπει να προσέχετε.
Τα 5 σημάδια που δείχνουν ότι δεν μπορείτε να πείτε «όχι»
Η πρώτη ένδειξη είναι συχνά μια υποκείμενη αίσθηση ότι είστε εκτός ελέγχου. Όταν οι άνθρωποι μάς αντιλαμβάνονται με τρόπο που δεν μας αρέσει και δεν μπορούμε να ελέγξουμε -για παράδειγμα μετά από τη διάλυση μιας σχέσης- υπάρχει ο πειρασμός να αντισταθμίσουμε την «απώλεια» σε άλλους τομείς της ζωής, για να εξασφαλίσουμε ότι θα αρέσουμε στους ανθρώπους.
Με απλά λόγια, η Δρ. Fraga λέει ότι η πρώτη «κόκκινη σημαία» είναι το να ζητάτε υπερβολικά συγγνώμη και να απολογείστε, ειδικά για πράγματα που δεν είναι δικό σας λάθος. «Για παράδειγμα, ένας από τους πρώην ασθενείς μου, είπε ότι ζητούσε συγγνώμη κάθε φορά που έκανε μια ερώτηση στο αφεντικό του. Επειδή δεν ήθελε να τον κάνει να θυμώσει”», είπε στην Washington Post η ειδικός.
Ένα δεύτερο σημάδι είναι ότι αναλαμβάνετε την ευθύνη για τη θλίψη, τον θυμό ή την απογοήτευση ενός άλλου ατόμου. Οι άνθρωποι που θέλουν να ευχαριστούν τους άλλους θα θεωρήσουν ότι έκαναν οι ίδιοι κάτι για να προκαλέσουν το αρνητικό συναίσθημα και θα προσπαθήσουν να το διορθώσουν -ακόμα κι αν αυτό γίνεται με δικό τους προσωπικό κόστος.
Το τρίτο σημάδι είναι να συμφωνείτε παρόλο που κάτι τέτοιο δεν ισχύει, για να αποφύγετε την ένταση. «Πριν από χρόνια, δούλεψα με μια ασθενή που υποστήριζε τις πολιτικές απόψεις του πατέρα της, παρόλο που δεν τις άντεχε», εξήγησε η ειδικός.
Ένα τέταρτο σημάδι είναι να είστε ένα άτομο που συνήθως λέει «ναι», ακόμα και όταν θέλει να πει όχι. Ίσως αναλάβετε μεγαλύτερο φόρτο εργασίας που δεν μπορείτε να χειριστείτε ή συμφωνήσετε να πληρώσετε για πράγματα που δεν μπορείτε να αντέξετε οικονομικά.
Το πέμπτο και τελευταίο σημάδι είναι να δημιουργείτε στον εαυτό σας την ψευδή πεποίθηση ότι τα συναισθήματα και οι ανάγκες σας δεν έχουν τόση σημασία όσο των άλλων ανθρώπων. «Συχνά, πιστεύετε ότι η έκφραση των συναισθημάτων σας θα είναι βάρος ή θα κάνει κάποιον να σας εγκαταλείψει», σημειώνει η Δρ. Fraga.
Τι χαρακτηρίζει ένα άτομο που θέλει πάντα να ευχαριστεί τους άλλους
Ένα άτομο που αρέσκεται να ευχαριστεί τους ανθρώπους συχνά θέτει τις δικές του ανάγκες σε δεύτερη μοίρα προς όφελος των άλλων. Για παράδειγμα, να κάνετε δουλειές επί ώρες για κάποιον άλλο ή να καλύπτετε έναν συνάδελφο κατά τη διάρκεια της ημέρας, αφήνοντας λίγο χρόνο για στιγμές ηρεμίας ή ένα θρεπτικό γεύμα.
Οι ψυχολόγοι έχουν συζητήσει εδώ και καιρό τη βασική αιτία του φαινομένου αυτού στην ψυχολογία, αλλά πιστεύεται ότι συνδέεται με ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που είναι γνωστό ως κοινωνιοτροπία – μια ασυνήθιστα έντονη επιθυμία για κοινωνική αποδοχή.
Τα άτομα με αυτό το χαρακτηριστικό βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ποιότητα των σχέσεών τους με άλλα άτομα για να διαμορφώσουν τη δική τους αίσθηση αυτοεκτίμησης και ευημερίας. Όσοι έχουν κοινωνικοτροπικά χαρακτηριστικά είναι πιο πιθανό να έχουν επιβλαβείς πεποιθήσεις για τον εαυτό τους όπως «είμαι ανυπόφορος» ή «είμαι ανήμπορος», σύμφωνα με μια μελέτη του 2018.
Η συμπεριφορά μπορεί επίσης να προκύψει από μια επιθετική ανατροφή κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, σύμφωνα με τη Δρ. Fraga. «Κάποτε δούλεψα με έναν ασθενή του οποίου ο πατέρας τον έκανε να ντρέπεται όποτε εξέφραζε τη λύπη του. “Αν θέλεις να κλάψεις, θα σου δώσω λόγο για να κλάψεις”, του έλεγε».
«Σε άλλες περιπτώσεις, ο μπαμπάς έλεγε: “Δεν έχω διάθεση να ακούσω καμία από τις γκρίνιες σου”. Ως αποτέλεσμα, ο ασθενής μου εργάστηκε σκληρά για να είναι «καλός» κάνοντας αυτό που του έλεγαν. “Αν σε συμπαθούν οι άνθρωποι, σε αφήνουν ήσυχο, μου είπ娻, περιγράφει η ειδικός.
Αυτή είναι μια αντίδραση τραύματος στην οποία ο ασθενής ευχαριστεί τους άλλους για να αποφύγει τη σύγκρουση και να δημιουργήσει ένα αίσθημα ασφάλειας.
Η Δρ. Fraga συμβουλεύει τους ασθενείς να εργαστούν για την αυτο-συμπόνια και την επιείκεια προς τον εαυτό τους εξίσου με αυτή προς τους άλλους ανθρώπους.
«Ξεκινήστε ρωτώντας τον εαυτό σας: “Ποιο είναι αυτό που θα με βοηθήσει να νιώσω ηρεμία;”. Θα μπορούσε να είναι να κάνετε μια βόλτα ή να πιείτε ένα φλιτζάνι τσάι, να τηλεφωνήσετε σε έναν φίλο ή να περάσετε χρόνο με το αγαπημένο σας κατοικίδιο», πρότεινε η ειδικός, ενθαρρύνοντας παράλληλα τους ανθρώπους να εξασκηθούν στο να λένε «όχι» και να θέτουν ένα όριο.