Το άγχος αποχωρισμού είναι φυσιολογικό στα παιδιά και με τις κατάλληλες τακτικές μπορεί να αντιμετωπιστεί. Δείτε πώς.
Το να αφήνετε τα παιδιά στο σχολείο, στον παιδικό σταθμό ή στο σπίτι κάποιου άλλου μέλους της οικογένειας μπορεί να είναι σαν το τέλος του κόσμου για μερικά παιδιά. Μερικές φορές, ακόμη και το να τα βάζετε στο κρεβάτι μπορεί να φαίνεται αδύνατο, όταν η απουσία σας προκαλεί κλάματα. Το παιδί βιώνει άγχος αποχωρισμού. Μάθετε τι είναι και πώς θα το διαχειριστείτε.
Σε πολλές περιπτώσεις, το άγχος αποχωρισμού είναι ένα προσωρινό αναπτυξιακό στάδιο που περνούν όλα τα παιδιά από περίπου 9 μηνών έως και 18 μηνών. Συχνά, υποχωρεί από μόνο του καθώς το παιδί σας αποκτά εμπιστοσύνη και ανεξαρτησία και συνηθίζει στις αποχωρήσεις. Αλλά εάν προκαλεί συνεχές άγχος, καθημερινές διαταραχές και πλήθος συμπτωμάτων για περισσότερες από τέσσερις εβδομάδες, το παιδί σας μπορεί να έχει διαταραχή άγχους αποχωρισμού.
Τι είναι το άγχος αποχωρισμού;
Πρόκειται για το άγχος που βιώνουν τα παιδιά όταν καλούνται να αποχωριστούν τους γονείς τους ή κάποιο άλλο πρόσωπο φροντίδας. «Είναι ένα σύνηθες φαινόμενο που μπορεί να πρωτοεμφανιστεί στον πρώτο χρόνο ζωής και να διαρκέσει μέχρι τα 4 χρόνια του παιδιού ή να διακοπεί και να επανεμφανιστεί γύρω στον 4ο χρόνο ζωής. Η ένταση και η διάρκεια διαφέρει αρκετά ανάμεσα σε διαφορετικά παιδιά.» αναφέρει η Κορίνα Σκουλούδη, Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος (MSc). Όταν διαρκεί περισσότερο από όσο θα έπρεπε, είναι πιο έντονο από το αναμενόμενο ή αντιμετωπίζεται με λάθος τακτικές, μπορεί να εξελιχθεί σε διαταραχή άγχους αποχωρισμού.
Άγχος αποχωρισμού: τι να περιμένετε και πότε να ανησυχήσετε
Οι αναμενόμενες αντιδράσεις όταν το παιδί βιώνει άγχος αποχωρισμού είναι:
- Κλάματα
- Εκρήξεις θυμού
- Προσκόλληση
- Ανησυχία όταν καλείται να αποχωριστεί τους γονείς
Τι πρέπει να σας ανησυχήσει
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η διαταραχή άγχους αποχωρισμού εμφανίζεται σε περίπου 1% έως 4% του γενικού παιδιατρικού πληθυσμού. Και ενώ μπορεί να φαίνεται διαφορετικό από άτομο σε άτομο, υπάρχει ένα ευρύ φάσμα σημείων και συμπτωμάτων που περιλαμβάνουν:
- Είναι πολύ έντονο
- Επιμένει και διαρκεί για μήνες
- Εμφανίζεται σε μια ευρεία γκάμα καταστάσεων
- Παραμένει στα χρόνια του δημοτικού
- Μειώνει τη συμμετοχή του παιδιού σε σημαντικές δραστηριότητες όπως το σχολείο, τις φιλίες του και το παιχνίδι
- Επικαλείται σωματικά συμπτώματα ή αρνείται να πάει σχολείο για να μην σας αποχωριστεί
- Το άγχος παραμένει παρά τη διαρκή προσπάθεια και τους κατάλληλους χειρισμούς των γονιών
- Φόβος μήπως χαθείτε ή σας απαγάγουν
- Αρνείται να κοιμηθεί χωρίς εσάς ή δεν κοιμάται πουθενά αλλού, αν δεν είναι το κρεβάτι του
- Δυσκολεύετε να είναι μόνο ή έχει αυξημένη προσκόλληση
- Συχνοί εφιάλτες
- Νυχτερινή ενούρηση
- Ναυτία και έμετος
- Ανεξέλεγκτη συμπεριφορά την ώρα του αποχωρισμού
Πώς να διαχειριστείτε το άγχος αποχωρισμού
Το άγχος αποχωρισμού του παιδιού προβληματίζει και στενοχωρεί τους γονείς οι οποίοι συχνά, μην ξέροντας πως να το χειριστούν, οδηγούνται σε στρατηγικές που δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Δείτε πώς να το διαχειριστείτε:
Με υπομονή: Παραμείνετε υπομονετικοί και υποστηρικτικοί καθώς το παιδί δυσκολεύεται. Αποφεύγετε τα αρνητικά σχόλια και παραμείνετε σταθεροί στις πρακτικές σας, θέτοντας τα κατάλληλα όρια.
Με τη βοήθεια των άλλων: Είναι βοηθητικό το παιδί να νιώσει ότι υπάρχουν και άλλα άτομα διαθέσιμα στη ζωή του πέρα από τη μητέρα του. Εάν το παιδί έχει μάθει από όταν γεννήθηκε να είναι συνεχώς μαζί σας, είναι πιθανό να βιώσει έντονο άγχος μόλις κληθεί να σας αποχωριστεί. Ενθαρρύνετε να έχουν ενεργό ρόλο στο μεγάλωμα του παιδιού ο μπαμπάς, η γιαγιά ή ο παπούς ή νταντά.
Με εξάσκηση στον αποχωρισμό: Αρχικά αφήστε το παιδί μόνο με κάποιο άτομο εμπιστοσύνης για μικρά χρονικά διαστήματα και σταδιακά για μεγαλύτερα. Τα μικρά και σταδιακά διαλείμματα από το βασικό πρόσωπο φροντίδας θα βοηθήσουν το παιδί να ανεξαρτητοποιηθεί πιο ομαλά.
Με όρια στον ύπνο: Το άγχος αποχωρισμού μπορεί να εμφανιστεί και όταν το παιδί πρέπει να κοιμηθεί μόνο του. Συχνά τα παιδιά αντιδρούν όταν οι γονείς προσπαθούν να τα μάθουν να κοιμούνται στο δικό τους δωμάτιο.
Με το σωστό αντίο: Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού κάποιες φράσεις επιβεβαίωσης μπορούν να καταπραΰνουν το άγχος:
1-3 χρονών επαναλάβετε στο παιδί τη φράση «Η μαμά ή ο μπαμπάς θα γυρίσει μετά τη δουλειά. Όλα θα πάνε καλά».
3-5 χρονών βοηθήστε το παιδί να βρει μια φράση που θα λέει στον εαυτό του και θα το βοηθάει όταν του λείπετε πολύ π.χ. «Η μαμά θα γυρίσει να με πάρει σε λίγο».
6 + χρονών ενθαρρύνετε μια πιο ρεαλιστική αντιμετώπιση όπως «Έχει ξεχάσει ποτέ να με πάρει από το σχολείο για να με ξεχάσει τώρα;».
Με σταθερότητα: αν το παιδί αλλάζει συχνά σχολεία, νταντά, δασκάλους είναι πιθανό να δυσκολευτεί να νιώσει άνετα κάπου χωρίς εσάς.
Με το να μην ενδώσετε: Αν το παιδί αρχίσει να κλαίει και εσείς γυρίσετε πίσω, το πάρετε μαζί σας και πείτε θα ξανάρθουμε αύριο, του μαθαίνετε να κλαίει και αύριο. Βεβαιώστε του με ένα χαμόγελο και μια γλυκιά κουβέντα ότι όλα θα πάνε καλά, πείτε του πότε θα επιστρέψετε και αποχωρίστε. Θέτοντας κατάλληλα, σταθερά όρια θα βοηθήσετε την προσαρμογή του.
Εάν η ένταση του άγχους αποχωρισμού είναι μεγάλη για το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού και αν τα συμπτώματα επιμένουν για περισσότερο από ένα μήνα, παρά τις προσπάθειες και τους κατάλληλους χειρισμούς σας, θα ήταν χρήσιμο να αναζητήσετε τη συμβουλή ψυχολόγου.
Πότε το παιδί χρειάζεται παιδοψυχολόγο | Checklist για γονείς