Δύο συρροές κρουσμάτων σαλμονέλας από κατανάλωση κοτόπουλου σε 11 χώρες της ΕΕ. Υψηλός ο κίνδυνος εμφάνισης νέων λοιμώξεων.
Περισσότεροι από 488 κρούσματα τροφικής δηλητηρίασης από βακτήριο σαλμονέλας δηλώθηκαν στην Ελλάδα, από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο, ανακοίνωσε ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ).
Στις 30 Αυγούστου, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) ανακοίνωσε δύο συρροές κρουσμάτων σαλμονέλωσης σε 11 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης/Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, σχετιζόμενες με κατανάλωση κοτόπουλου.
Στο σύνολο των 100 κρουσμάτων για τα οποία ήταν διαθέσιμη η πληροφορία στον ΕΟΔΥ, τα 66 (66%) είχαν ορότυπο S. Enteritidis.
Το ποσοστό απομόνωσης του συγκεκριμένου ορότυπου παρουσίασε αύξηση κατά 43% σε σχέση με τον μέσο όρο της πενταετίας 2015-2019 (εξαιρείται η περίοδος της πανδημίας ως μη τυπική όσον αφορά την καταγραφή της συχνότητας της σαλμονέλωσης). Ο ορότυπος Salmonella Enteritidis, προκάλεσε και τις δύο συρροές κρουσμάτων σαλμονέλωσης στις χώρες της ΕΕ.
Η μη τυφο-παρατυφική σαλμονέλωση επιτηρείται στην Ελλάδα μέσω του Συστήματος Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων αποτελώντας το συχνότερα δηλούμενο τροφιμογενές νόσημα, ενώ ο ορότυπος S. Enteritidis είναι ο συχνότερα αναγνωριζόμενος ορότυπος.
Υψηλός ο κίνδυνος εμφάνισης νέων λοιμώξεων σαλμονέλας
Ο κίνδυνος εμφάνισης νέων λοιμώξεων οφειλόμενων στη S.Enteritidis ST11 παραμένει υψηλός στις χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ. Ως εκ τούτου, κρίνεται απαραίτητη η ενίσχυση της συνεργασίας των αρμόδιων εμπλεκόμενων φορέων, υπό το πρίσμα της Ενιαίας Υγείας, στα πεδία της δημόσιας υγείας, της ασφάλειας των τροφίμων και της υγείας των ζώων, με στόχο την ενδελεχή διερεύνηση και τη λήψη μέτρων ελέγχου για τον περιορισμό του φαινομένου.
Ο ΕΟΔΥ παρακολουθεί το φαινόμενο και τονίζει τη σημασία της δήλωσης κρουσμάτων μη τυφο-παρατυφικής σαλμονέλλωσης από τους κλινικούς και τους εργαστηριακούς γιατρούς και την αποστολή των κλινικών καλλιεργημάτων στο Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Σαλμονελλών Σιγκελλών και λοιπών εντεροπαθογόνων.
Τι είναι η σαλμονέλωση
Σαλμονέλωση είναι η λοίμωξη που προκαλείται από το βακτήριο σαλμονέλα.
Πως μεταδίδεται η σαλμονέλωση
Ο συχνότερος τρόπος μετάδοσης της σαλμονέλωσης είναι η κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων, ωμών ή ατελώς μαγειρεμένων, ζωικής κυρίως προέλευσης (π.χ. κρέας, αυγά, πουλερικά). Άλλα τρόφιμα (π.χ. λαχανικά, φρούτα, οστρακοειδή) μπορεί να μολυνθούν από την επαφή τους με κοπριά ή μέσω αποβλήτων στο νερό. Τα τρόφιμα είναι δυνατό να επιμολυνθούν στο χώρο της κουζίνας:
- από μολυσμένο χειριστή τροφίμων που δεν τηρεί τους κανόνες υγιεινής (όπως π.χ. το πλύσιμο των χεριών μετά τη χρήση της τουαλέτας και πριν το χειρισμό των τροφίμων),
μέσω μολυσμένων επιφανειών ή σκευών - από την αποθήκευσή τους μαζί με μολυσμένα τρόφιμα, κυρίως ωμά.
Ένα άτομο μπορεί, επίσης, να μολυνθεί και από την επαφή του με μολυσμένα κατοικίδια ζώα (π.χ. γάτες, σκύλοι) και ερπετά (π.χ. χελώνες, φίδια, ιγκουάνα). Σπανιότερα, μπορεί να συμβεί μετάδοση από άτομο σε άτομο, χωρίς ενδιάμεσο τρόφιμο, όταν δεν τηρούνται οι βασικοί κανόνες υγιεινής (όπως π.χ. το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών μετά τη χρήση της τουαλέτας).
Επισημαίνεται ότι δεν είναι δυνατό να καταλάβει κάποιος από την εμφάνιση ενός τροφίμου εάν αυτό είναι μολυσμένο με σαλμονέλα ή όχι. Το μολυσμένο τρόφιμο έχει φυσιολογική όψη, οσμή και γεύση.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Ο καθένας μπορεί να νοσήσει με σαλμονέλωση, αλλά τα μικρά παιδιά, οι ηλικιωμένοι και τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα είναι πιθανότερο να εμφανίσουν νόσημα με σοβαρότερα συμπτώματα.
Ποια είναι τα συμπτώματα και πόσο διαρκούν
Τα συμπτώματα της σαλμονέλωσης έχουν συνήθως ξαφνική έναρξη. Η αφυδάτωση αποτελεί επιπλοκή της νόσου, κυρίως στα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους. H νόσος εκδηλώνεται ως:
- οξεία γαστρεντερίτιδα με μη αιματηρή διάρροια (στην πλειονότητα των περιπτώσεων) που συνοδεύεται από πυρετό (σχεδόν στο 100% των περιπτώσεων)
- κοιλιακό πόνο
- πόνο στους μυς
- πονοκέφαλο
- ναυτία (που μπορεί να προηγείται της διάρροιας)
- εμετούς
Η πλειονότητα των ατόμων αναρρώνει χωρίς θεραπευτική αγωγή σε 4 έως 7 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.
Σε κάποια άτομα η διάρροια μπορεί να είναι σοβαρή και να χρειαστεί νοσηλεία. Τα άτομα αυτά είναι κατά κανόνα τα βρέφη, οι ασθενείς άνω των 65 ετών και οι ανοσοκατεσταλμένοι. Ένας μικρός αριθμός ασθενών, με προϋπάρχοντα συνήθως προβλήματα υγείας, μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα και από άλλα όργανα του σώματος.
Ο χρόνος που μεσολαβεί από την έκθεση (π.χ. την κατανάλωση ενός μολυσμένου τροφίμου) μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων γαστρεντερίτιδας κυμαίνεται από 6 έως 72 ώρες, ανάλογα με τον αριθμό των μικροοργανισμών που έχουν προσληφθεί. Τα περισσότερα άτομα νοσούν εντός 12-36 ωρών από την έκθεση.
Διάγνωση και αντιμετώπιση
Η εργαστηριακή διάγνωση τίθεται είτε με καλλιέργεια κλινικού δείγματος (κοπράνων, αίματος) είτε με ανίχνευση του νουκλεϊκού οξέος του παθογόνου σε κλινικό δείγμα.
Δεν υπάρχει κάποια ειδική θεραπεία για τη σαλμονέλωση και ουσιαστικά αντιμετωπίζονται τα συμπτώματα του νοσήματος. Συστήνεται η κατανάλωση πολλών υγρών για να αποφευχθεί η αφυδάτωση. Η χρήση αντιβιοτικών δεν ενδείκνυται, εκτός εάν ο θεράπων ιατρός κρίνει διαφορετικά. Χρήση αντιβιοτικών συστήνεται σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσου, όπως είναι τα βρέφη, οι ασθενείς άνω των 65 ετών και οι ανοσοκατεσταλμένοι. Η λήψη αντιδιαρροϊκών, για την ανακούφιση των συμπτωμάτων, πρέπει να αποφεύγεται καθώς καθυστερεί την ίαση.
Μέτρα προστασίας
Η τήρηση των βασικών κανόνων ατομικής υγιεινής και ο σωστός χειρισμός των τροφίμων είναι ιδιαίτερης σημασίας για την προστασία από τη νόσο. Συγκεκριμένα μέτρα που μπορεί να λάβει κανείς είναι:
1. Σχολαστικό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και ζεστό νερό
- μετά τη χρήση της τουαλέτας ή την αλλαγή πάνας μωρού
- πριν την προετοιμασία και την κατανάλωση φαγητού
- μετά το χειρισμό ωμών πουλερικών ή κρέατος
- μετά την επαφή με κατοικίδια ζώα και πτηνά
- μετά το χειρισμό κοπράνων ζώων και την επίσκεψη σε ζωολογικούς κήπους / καταστήματα πώλησης ζώων
- μετά την εργασία σε κήπο
2. Αποφυγή κατανάλωσης
- ωμών ή ατελώς μαγειρεμένων πουλερικών ή κρέατος,
- φαγητών που περιέχουν ωμό ή ατελώς μαγειρεμένο αυγό (π.χ. τιραμισού, σπιτική μαγιονέζα, σπιτικό παγωτό)
- μη παστεριωμένου γάλακτος ή άλλων γαλακτοκομικών προϊόντων
- μη χλωριωμένου νερού (νερό από πηγάδια, ρυάκια, λίμνες κ.ά.)
Ο μικροοργανισμός καταστρέφεται σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 70°C (για τουλάχιστον 2 λεπτά).
3 Τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής στο χώρο της κουζίνας
- χρήση διαφορετικών μαχαιριών, μαγειρικών σκευών, επιφανειών κοπής, για ωμά και ψημένα τρόφιμα
- διατήρηση μαγειρεμένων τροφίμων ξεχωριστά από τα ωμά
- σχολαστικό πλύσιμο ωμών φρούτων και λαχανικών
- διατήρηση των τροφίμων σε κατάλληλες θερμοκρασίες ψύξης
- απομάκρυνση των κατοικίδιων ζώων από τους χώρους παρασκευής τροφίμων
Όταν υπάρχουν παιδιά κάτω του ενός έτους, έγκυες ή ανοσοκατεσταλμένα άτομα δε θα πρέπει να φιλοξενούνται στο σπίτι ερπετά ως κατοικίδια.