Με ποιες ασθένειες συνδέεται η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας που προκαλείται από τις δασικές πυρκαγιές;
Κάθε χρόνο, οι δασικές πυρκαγιές καταστρέφουν σημαντικά τμήματα άγριας βλάστησης της Εθνικής μας κληρονομιάς, οδηγώντας αργά πλην σταθερά τη Χώρα μας σε επικίνδυνη μελλοντική ερημοποίηση. Η άγρια πανίδα λιγοστεύει, ενώ επιτείνεται δραματικά το φαινόμενο του θερμοκηπίου και κατ’ επέκταση οι συνιστώσες της κλιματικής αλλαγής.
Σε κάθε πυρκαγιά γινόμαστε μάρτυρες σε θυσίες ανθρώπινων ζωών, αλλά και γενικότερης επιβάρυνσης της υγείας συνανθρώπων μας που πάσχουν από χρόνια προβλήματα του καρδιο-αναπνευστικού, άσθμα και γενικότερα των ατόμων εκείνων που βρίσκονται στις εύθραυστες υγειονομικά ηλικίες. Αναμφίβολα βέβαια καταγράφεται ότι πολλοί από τους μαχόμενους στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης των πυρκαγιών νοσηλεύονται με μικρής ή μεγάλης έκτασης εγκαύματα.
Τι λέει ο καθηγητής Παθολογίας Παναγιώτης Χαλβατσιώτης:
Εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά οι συνέπειες δασικών πυρκαγιών
Δυστυχώς όμως η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας και η μείωση της ποιότητας του αναπνεόμενου αέρα, δεν χαρακτηρίζει μόνο τις εκτάσεις γύρω από τις περιοχές που οι φλόγες καταστρέφουν την άγρια φύση, αλλά επεκτείνεται και σε περιοχές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τις εστίες της πυρκαγιάς. Έλληνες επιστήμονες συμμετέχουν τα τελευταία χρόνια στο πρόγραμμα PYROTRACH που μελετά τις συνέπειες δασικών πυρκαγιών που συνέβησαν ακόμα και στη Σιβηρία, στην ποιότητα του αναπνεόμενου αέρα στην Κρήτη στην Αθήνα και στην Πάτρα.
Υπάρχει εκτίμηση ότι εκτός από τις απώλειες ανθρώπινων ζωών που καταμετρώνται στις εστίες των πυρκαγιών, οι δασικές πυρκαγιές ευθύνονται ετησίως και για πάνω από 339.000 πρόωρους θανάτους ετησίως παγκοσμίως.
Πώς τα μικροσωματίδια εισέρχονται στον οργανισμό μας
Σε μια δασική πυρκαγιά εκτός από τα τοξικά αέρια, απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα και αιωρούμενα μικροσκοπικά σωματίδια που η πρόσληψή τους μέσω της αναπνοής ενέχει σοβαρά προβλήματα υγείας.
Τα σωματίδια αυτά, ταξιδεύουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τις εστίες της πυρκαγιάς και μολύνουν τον ατμοσφαιρικό αέρα για πολλές εβδομάδες μετά το σβήσιμο της φωτιάς.
Τα τοξικά αέρια μιας δασικής πυρκαγιάς περιλαμβάνουν το μονοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου, αλλά και αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια (ΡM2.5) με διάμετρο μικρότερη των 2.5 μm τα οποία εισέρχονται και στην κυκλοφορία , μέσω του πνεύμονα, διασπείρονται σε όλο το σώμα μας και επειδή διέρχονται και τον αιματο-εγκεφαλικό φραγμό, επικάθονται στον εγκέφαλο και επιβαρύνουν την λειτουργία του.
Οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία
Μελέτες έχουν συνδέσει την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας με αυξημένη γενικά την εμφάνιση καρδιακών επεισοδίων, εγκεφαλικών επεισοδίων, αλλά και με έκπτωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος που στα παιδιά εκφράζεται με αύξηση των επεισοδίων αλλεργίας.
Τα μικροσωματίδια ΡM2.5 επιφέρουν μια κατάσταση γενικευμένης φλεγμονής στο σώμα μας που οδηγεί σε αύξηση του κινδύνου προσβολής από ιογενείς λοιμώξεις κατά 3 έως 5 φορές. Τα παιδιά φαίνεται να επιβαρύνονται περισσότερο αφού παρατηρείται αυξημένη διαπερατότητα των ΡM2.5 από το αναπνευστικό τους σύστημα.
Οι αρνητικές επιδράσεις της έκθεσης σε υποβαθμισμένης ποιότητας ατμοσφαιρικού αέρα καταγράφεται να επιβαρύνουν τον πληθυσμό μέχρι και 5 χρόνια μετά την δασική πυρκαγιά και θεωρούνται υπόλογες ακόμη και για την αυξημένη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα και του εγκεφάλου κατά 5% και 10% αντίστοιχα.
Έχει καταγραφεί επίσης ότι οι κυήσεις επιβαρύνονται με πρόωρους τοκετούς, ενδομήτριους θανάτους των εμβρύων και με προβλήματα του πλακούντα. Άλλες μελέτες αναφέρουν επιβάρυνση των ανώτερων εγκεφαλικών λειτουργιών με θόλωση της διάνοιας λόγω της εναπόθεσης των ΡM2.5 στον εγκέφαλο.
Αλματώδη αύξηση των μικροσωματιδίων ΡM2.5
Δυστυχώς οι δασικές πυρκαγιές παρατηρείται να αυξάνονται σε συχνότητα και ένταση τα τελευταία έτη και έτσι αναμένεται επιβάρυνση της υγείας μας, αφού θα εκτεθούμε στα τοξικά αέρια που εκλύονται από την καύση της βιομάζας και όχι μόνο.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες λόγω της αυξημένης έκτασης των δασικών πυρκαγιών που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια, τα επίπεδα συγκέντρωσης των μικροσωματιδίων ΡM2.5 υπολογίζεται ότι μέχρι το 2100 θα αυξηθούν κατά 55 με 195%.
Κρίνεται λοιπόν απαραίτητο να ταυτοποιηθούν οι πληθυσμοί που κινδυνεύουν περισσότερο με βάση τα κοινωνικό- δημογραφικά τους χαρακτηριστικά, ώστε να ληφθούν έγκαιρα μέτρα προστασίας της υγείας τους.
Αναγκαία η λήψη μέτρων
Βέβαια οι δασικές πυρκαγιές αυξάνουν και τον κίνδυνο της ξηρασίας και των κυμάτων καύσωνα που με τη σειρά τους αποτελούν επικίνδυνες καταστάσεις για την υγεία. Τέλος είναι πλέον δεδομένο ότι η άνοδος της θερμοκρασίας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μαζί με την αύξηση της χρονικής διάρκειας των συνθηκών αυξημένης υγρασίας, επανάφερε στην καθημερινότητά μας ξεχασμένα νοσήματα που μεταδίδονται μέσω εντόμων, όπως η ελονοσία και ο Δάγκειος πυρετός.
Πρέπει άμεσα λοιπόν να λάβουμε μέτρα αφού πλέον καίγονται μεγαλύτερες εκτάσεις με αυξημένα επίπεδα διάρκειας και έντασης των πυρκαγιών, που μπορεί μελλοντικά να επιδράσουν και στην μείωση της πρωτογενούς παραγωγής, με αποτέλεσμα να έχουμε ακριβότερα τρόφιμα, αλλά να οδηγηθούμε και σε μείωση του υδροφόρου ορίζοντα και να βιώσουμε ελλείψεις στο πόσιμο νερό.