Έρευνα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο-Μπόουλντερ, υποστηρίζει ότι η ψυχοθεραπεία θα μπορούσε να είναι ευεργετική ώστε να κατανοηθεί ο χρόνιος πόνος στην πλάτη και να αλλάξουν τα δίκτυα του εγκεφάλου που τον επεξεργάζονται.
Τα ευρήματα της μελέτης που είχε δημοσιευθεί στο JAMA Psychiatry συνεισφέρουν μερικές από τις ισχυρότερες ενδείξεις ότι οι ψυχολογικές θεραπείες μπορούν να συμβάλουν ώστε να ανακουφιστεί μακροπρόθεσμα ο χρόνιος πόνος στην πλάτη.
«Για πολύ καιρό πιστεύαμε ότι ο χρόνιος πόνος οφείλεται κυρίως σε προβλήματα στο σώμα και οι περισσότερες θεραπείες μέχρι σήμερα έχουν στοχεύσει σε αυτό», λέει ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Δρ. Yoni Ashar που διεξήγαγε τη μελέτη στο Τμήμα Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης στο CU Boulder και προσθέτει:
«Αυτή η θεραπεία βασίζεται στην προϋπόθεση ότι ο εγκέφαλος μπορεί να προκαλέσει πόνο ελλείψει τραυματισμού ή μετά την επούλωση ενός τραυματισμού και ότι οι άνθρωποι μπορούν να “ξεμάθουν” αυτόν τον πόνο. Η μελέτη μας δείχνει ότι λειτουργεί».
Χρόνιος πόνος στην πλάτη: Πιθανώς υπεύθυνοι οι «ψεύτικοι συναγερμοί»
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, περίπου το 85% των ανθρώπων στους οποίους εμφανίζεται ο χρόνιος πόνος στην πλάτη έχουν αυτό που οι γιατροί αποκαλούν «πρωταρχικό πόνο», που σημαίνει ότι οι εξετάσεις δεν είναι σε θέση να προσδιορίσουν μια ξεκάθαρη αιτία, όπως η βλάβη των ιστών.
Οι επιστήμονες εξηγούν ότι η εσφαλμένη αντίδραση των νευρικών οδών ευθύνεται τουλάχιστον εν μέρει για τον βασανιστικό πόνο που βιώνουν ορισμένοι άνθρωποι.
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου, όπως εκείνες που ασχολούνται με την ανταμοιβή και τον φόβο, ενεργοποιούνται περισσότερο κατά τη διάρκεια εξάρσεων που παρατηρούνται όταν εμφανίζεται ο χρόνιος πόνος, παρά σε ένα περιστατικό οξέος πόνου.
Σύμφωνα με το Ίδρυμα NHS Guy’s and St. Thomas στην Αγγλία, ο χρόνιος πόνος είναι μια πραγματική ιατρική κατάσταση που προκαλεί μεγάλη ταλαιπωρία. Υπάρχουν επίσης νευροφυσιολογικές αλλαγές στο κεντρικό νευρικό σύστημα μετά από επίμονο πόνο, αν και αυτές δεν είναι ανιχνεύσιμες με κοινές εξετάσεις.
Οι ψυχολόγοι από την υπηρεσία διαχείρισης πόνου του νοσοκομείου του Λονδίνου, INPUT, διδάσκουν στους ασθενείς τους ότι τα φυσιολογικά σήματα αφής, πίεσης και κίνησης περνούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, αλλά ερμηνεύονται ως μη φυσιολογικά ή επώδυνα, διαδικασία που ονομάζεται κεντρική ευαισθητοποίηση.
Εάν ο πόνος είναι ένα προειδοποιητικό σήμα ότι κάτι δεν πάει καλά με το σώμα, ο «πρωτογενής χρόνιος πόνος» είναι σαν ένας ψευδής συναγερμός που είναι μόνιμα ενεργοποιημένος. Η ψυχολογική θεραπεία PRT του πανεπιστημίου, μαζί με άλλες υπηρεσίες διαχείρισης πόνου όπως το INPUT, επιδιώκει να απενεργοποιήσει αυτόν τον συναγερμό.
«Η ιδέα είναι ότι θεωρώντας τον πόνο ασφαλή και όχι απειλητικό, οι ασθενείς μπορούν να αλλάξουν τα δίκτυα του εγκεφάλου που ενισχύουν τον πόνο και να τον εξουδετερώσουν», εξηγεί ο. Δρ Ashar.
Η ανακούφιση από τον πόνο μπορεί να είναι στο μυαλό
Για την ελεγχόμενη δοκιμή της μελέτης, ο Δρ. Ashar και οι συνεργάτες του, εξέτασαν 151 άνδρες και γυναίκες που υπέφεραν από πόνους στην πλάτη για τουλάχιστον έξι μήνες. Οι συμμετέχοντες στην ομάδα θεραπείας ολοκλήρωσαν μια αξιολόγηση ακολουθούμενη από οκτώ συνεδρίες PRT (Pivotal Response Treatment) μιας ώρας, τεχνική που αναπτύχθηκε από τον ψυχολόγο πόνου, Δρ. Άλαν Γκόρντον.
Ο στόχος ήταν να εκπαιδεύσουν τους ασθενείς σχετικά με το ρόλο που έχει ο εγκέφαλος όταν προκαλεί χρόνιο πόνο και να τους βοηθήσει να συμμετάσχουν σε κινήσεις που φοβόντουσαν να κάνουν, ενώ τους βοηθούσε να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματα που μπορεί να παίζουν ρόλο στην επιδείνωση του πόνου τους.
Σημείωσε ότι οι αλλαγές στα νευρωνικά μονοπάτια στον εγκέφαλο μπορεί να παραμείνουν πολύ μετά την εξαφάνιση ενός τραυματισμού, αλλά επίσης ενισχύονται από τέτοιους συσχετισμούς του εγκεφάλου.
Πριν και μετά τη θεραπεία, οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν επίσης σε μαγνητική τομογραφία για να αξιολογηθεί η αντίδραση του εγκεφάλου όταν υποβλήθηκαν σε ήπιο πόνο. Μετά τη θεραπεία, το 66% των ασθενών στην ομάδα θεραπείας ήταν «χωρίς πόνο» ή «σχεδόν χωρίς πόνο», σε σύγκριση με το 20% της ομάδας εικονικού φαρμάκου και το 10% της ομάδας που δεν έλαβε θεραπεία.
Ηρεμώντας τα κέντρα πόνου του εγκεφάλου
Όταν το πείραμα εξέθεσε τα άτομα της ομάδας PRT σε πόνο μετά τη θεραπεία, οι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την επεξεργασία του πόνου είχαν ηρεμήσει σημαντικά, όπως έδειξε η μαγνητική τομογραφία.
Οι συγγραφείς τόνισαν πάντως ότι η ψυχολογική θεραπεία δεν θα ήταν κατάλληλη για όσους υποφέρουν από «δευτερογενή πόνο», λόγω τραυματισμού ή ασθένειας.
Η μελέτη επικεντρώθηκε ειδικά στην PRT για τον χρόνιο πόνο στην πλάτη, επομένως μεγαλύτερες μελέτες θα χρειαστεί να καθορίσουν στο μέλλον εάν η θεραπεία θα απέφερε παρόμοια αποτελέσματα για άλλους τύπους χρόνιου πόνου. Πάντως, άλλες παρόμοιες τεχνικές με επίκεντρο τον εγκέφαλο χρησιμοποιούνται ήδη από φυσιοθεραπευτές και κλινικούς γιατρούς που αντιμετωπίζουν τον πόνο.
«Αυτή η μελέτη προτείνει έναν θεμελιωδώς νέο τρόπο σκέψης τόσο για τις αιτίες του χρόνιου πόνου στην πλάτη για πολλούς ανθρώπους όσο και για τα εργαλεία που είναι διαθέσιμα για τη θεραπεία του. Παρέχει μια δυνητικά ισχυρή επιλογή για ανθρώπους που θέλουν να ζήσουν ελεύθεροι ή σχεδόν χωρίς πόνο», καταλήγουν οι συγγραφείς.