Οι στατίνες μπορούν να μειώσουν τη χοληστερίνη σας, αλλά μήπως επηρεάζουν και το βάρος σας; Νέα έρευνα εξετάζει αν υπάρχει πραγματική σύνδεση ή αν είναι απλώς μια σύμπτωση.
Στατίνες: Σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για άνοια; Ποιες παρενέργειες προκαλούν
Θα πάρετε βάρος αν ξεκινήσετε να παίρνετε στατίνες για να μειώσετε τη χοληστερίνη σας;
Οι στατίνες συνταγογραφούνται ευρέως για τη μείωση της χοληστερίνης και τη μείωση του κινδύνου καρδιακών παθήσεων, αλλά ορισμένοι χρήστες αναφέρουν μια απροσδόκητη παρενέργεια—αύξηση βάρους. Ενώ η σχέση μεταξύ στατινών και αλλαγών βάρους δεν είναι πλήρως κατανοητή, μελέτες υποδηλώνουν ότι η σύνδεση μπορεί να είναι πιο περίπλοκη από ό,τι φαίνεται.
Νέα έρευνα έχει διερευνήσει πιθανές εξηγήσεις, από αλλαγές στις ορμόνες της πείνας έως αλλαγές στις συνήθειες του τρόπου ζωής. Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι οι στατίνες μπορεί να επηρεάσουν διακριτικά τη ρύθμιση της όρεξης, ενώ άλλοι υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι που λαμβάνουν στατίνες μπορεί να αισθάνονται μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας, οδηγώντας σε χαλαρές διατροφικές και ασκήσεις συνήθειες.
Άρα είναι η αύξηση βάρους μια άμεση παρενέργεια των στατινών ή είναι απλώς μια τυχαία συσχέτιση; Σε αυτό το άρθρο, αναλύουμε την επιστήμη πίσω από τις στατίνες, τον πιθανό αντίκτυπό τους στο βάρος και τι μπορείτε να κάνετε για να παραμείνετε υγιείς ενώ τις λαμβάνετε.
Γιατί συνταγογραφούνται οι στατίνες;
Οι στατίνες είναι μια κατηγορία φαρμάκων που συνταγογραφούνται κυρίως για τη μείωση της λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (LDL-χοληστερόλης), που συνήθως αναφέρεται ως «κακή» χοληστερίνη. Αναστέλλοντας το ένζυμο αναγωγάση HMG-CoA, το οποίο παίζει κεντρικό ρόλο στην παραγωγή χοληστερίνης στο ήπαρ, οι στατίνες μειώνουν αποτελεσματικά τα επίπεδα LDL χοληστερόλης στο αίμα.
- Πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων: Η αυξημένη LDL χοληστερόλη είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιαγγειακών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών προσβολών και των εγκεφαλικών επεισοδίων. Μειώνοντας τα επίπεδα LDL, οι στατίνες βοηθούν στη μείωση του κινδύνου αυτών των παθήσεων.
- Διαχείριση της υπερχοληστερολαιμίας: Σε άτομα με υψηλά επίπεδα χοληστερίνης, ιδιαίτερα σε άτομα με οικογενειακή υπερχοληστερολαιμία, συνταγογραφούνται συχνά στατίνες για τη διαχείριση και τη μείωση των επιπέδων χοληστερίνης τους.
- Δευτερογενής πρόληψη: Για ασθενείς που έχουν ήδη υποστεί ένα καρδιαγγειακό επεισόδιο, όπως καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο, συνταγογραφούνται στατίνες για την πρόληψη μεταγενέστερων επεισοδίων με τη διαχείριση των επιπέδων χοληστερίνης και τη σταθεροποίηση της υπάρχουσας αρτηριακής πλάκας.
- Αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες: Πέρα από τη μείωση της χοληστερίνης, οι στατίνες διαθέτουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που συμβάλλουν στην καρδιαγγειακή προστασία.
Στατίνες: Παρενέργειες
Οι στατίνες είναι ευρέως συνταγογραφούμενα φάρμακα, αποτελεσματικά στη μείωση των επιπέδων χοληστερίνης και στη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Ωστόσο, όπως όλα τα φάρμακα, μπορεί να έχουν παρενέργειες.
Συχνές παρενέργειες:
- Μυϊκοί πόνοι και αδυναμία: Πολλοί άνθρωποι αναφέρουν μυϊκά συμπτώματα, όπως πόνο, ευαισθησία ή αδυναμία. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να κυμαίνονται από ήπια δυσφορία έως πιο σοβαρό πόνο που παρεμβαίνει στις καθημερινές δραστηριότητες.
- Πεπτικά προβλήματα: Μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν ναυτία, δυσπεψία ή δυσκοιλιότητα ενώ λαμβάνουν στατίνες. Αυτά τα γαστρεντερικά συμπτώματα είναι συνήθως ήπια και συχνά βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου.
- Πονοκέφαλοι: Οι πονοκέφαλοι έχουν αναφερθεί ως παρενέργεια σε ορισμένους χρήστες στατινών.
Σοβαρές αλλά σπάνιες παρενέργειες:
- Ηπατική βλάβη: Οι στατίνες μπορούν περιστασιακά να προκαλέσουν αύξηση των ηπατικών ενζύμων, υποδεικνύοντας πιθανή φλεγμονή ή βλάβη του ήπατος. Η τακτική παρακολούθηση των εξετάσεων ηπατικής λειτουργίας συνιστάται συχνά κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
- Αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα: Υπάρχει ένας μικρός κίνδυνος οι στατίνες να αυξήσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, οδηγώντας ενδεχομένως σε διαβήτη τύπου 2, ειδικά σε άτομα που ήδη διατρέχουν κίνδυνο.
- Νευρολογικές επιπτώσεις: Ορισμένοι χρήστες έχουν αναφέρει απώλεια μνήμης ή σύγχυση, αν και τα στοιχεία που συνδέουν άμεσα τις στατίνες με αυτά τα γνωστικά προβλήματα είναι περιορισμένα και τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν με τη διακοπή.
- Ραβδομυόλυση: Σε σπάνιες περιπτώσεις, οι στατίνες μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρή μυϊκή βλάβη γνωστή ως ραβδομυόλυση, η οποία μπορεί να προκαλέσει νεφρική ανεπάρκεια και άλλες σοβαρές επιπλοκές.
Ορισμένοι παράγοντες μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης παρενεργειών από στατίνες, όπως:
- Υψηλότερες δόσεις στατινών: Η λήψη υψηλότερων δόσεων στατινών μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο παρενεργειών.
- Φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις: Ο συνδυασμός στατινών με ορισμένα φάρμακα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών.
- Προϋπάρχουσες παθήσεις: Η ηπατική ή νεφρική νόσος και ορισμένοι γενετικοί παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο.
Εάν εμφανίσετε παρενέργειες ενώ λαμβάνετε στατίνες, εξετάστε τα ακόλουθα βήματα:
- Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας: Συζητήστε τυχόν ανεπιθύμητα συμπτώματα με το γιατρό σας. Μπορεί να προσαρμόσει τη δόση σας ή να σας αλλάξει σε διαφορετική στατίνη.
- Αλλάξτε τον τρόπο ζωής σας: Η ενσωμάτωση μιας υγιεινής διατροφής, τακτικής άσκησης και διαχείρισης βάρους μπορεί να ενισχύσει τις επιδράσεις των στατινών στη μείωση της χοληστερόλης και ενδεχομένως να μειώσει τις παρενέργειες.
Η σχέση μεταξύ στατινών και αύξησης βάρους
Εάν σε εσάς ή σε ένα αγαπημένο σας πρόσωπο έχουν συνταγογραφηθεί στατίνες, υπάρχει καλός λόγος. Οι στατίνες βοηθούν στη μείωση της υψηλής χοληστερίνης, η οποία, με τη σειρά της, μειώνει τον κίνδυνο σοβαρών καρδιακών παθήσεων. Αλλά ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να διαπιστώσουν ότι παίρνουν μερικά κιλά όταν ξεκινούν την φαρμακευτική αγωγή με στατίνες.
Ορισμένα φάρμακα συνοδεύονται από προειδοποιήσεις στο μπουκάλι που αναφέρουν την αύξηση βάρους ως πιθανή παρενέργεια. Αυτό περιλαμβάνει φάρμακα όπως τα αντικαταθλιπτικά, τα κορτικοστεροειδή και η ινσουλίνη. Αλλά στις στατίνες δεν υπάρχει αυτή η ένδειξη. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν έχει αποδειχθεί οριστικά ότι οι στατίνες προκαλούν αύξηση βάρους.
«Υπάρχουν ορισμένα δεδομένα που υποδηλώνουν ότι όσοι παίρνουν στατίνες τείνουν να παίρνουν βάρος και να έχουν αυξημένη θερμιδική πρόσληψη», μοιράζεται ο Αμερικανός καρδιολόγος Vikas Sunder, σύμφωνα με το Cleveland Clinic. «Αλλά η επιστήμη δεν έχει δείξει ότι το ίδιο το φάρμακο προκαλεί αύξηση βάρους».
Με άλλα λόγια, η αύξηση βάρους και η χρήση στατινών συσχετίζονται. Αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η λήψη στατινών προκαλεί αύξηση βάρους. Είναι ζήτημα συσχέτισης έναντι αιτιότητας.
Εάν μια μελέτη δείχνει ότι οι άνθρωποι που έχουν κατοικίδια τείνουν να έχουν μικρότερη συχνότητα εμφάνισης αλλεργιών σε εσωτερικούς χώρους, σημαίνει αυτό ότι τα κατοικίδια μειώνουν τον κίνδυνο αλλεργιών; Ίσως. Ή μήπως οι άνθρωποι που δεν έχουν αλλεργίες είναι πιο πιθανό να αποκτήσουν κατοικίδιο; Πιθανώς πιο πιθανό.
Το ίδιο ισχύει και για τη χρήση στατινών και την αύξηση βάρους. Προκαλούν οι στατίνες αύξηση βάρους; Ή μήπως οι άνθρωποι που λαμβάνουν στατίνες έχουν κάτι άλλο που οδηγεί σε υψηλότερο κίνδυνο αύξησης βάρους; Ίσως λίγο και από τα δύο;
«Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε με βεβαιότητα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, αλλά θα μπορούσε να είναι ότι η συμπεριφορά είναι τουλάχιστον μέρος του προβλήματος, ότι δεν είναι μόνο οι στατίνες», λέει ο Δρ. Sunder. Καλύπτει ορισμένους πιθανούς λόγους για τη σχέση μεταξύ στατινών και αύξησης βάρους.
Η πιθανή επίδραση που έχουν οι στατίνες στις «ορμόνες τις πείνας»
Τουλάχιστον μία μελέτη έχει προτείνει ότι η λήψη στατινών μπορεί να μειώσει μια ορμόνη που βοηθά στον έλεγχο της όρεξής σας. Δηλαδή, σε τρυβλία Πέτρι. Η λεπτίνη είναι η ορμόνη που λέει στο σώμα σας ότι είστε χορτάτοι. Και οι ερευνητές σε αυτή τη μελέτη έδειξαν ότι, σε κυτταρικό επίπεδο, η εισαγωγή στατινών μείωσε την παραγωγή λεπτίνης.
Λιγότερη λεπτίνη σημαίνει περισσότερη πείνα. Και όσο πιο πεινασμένοι αισθάνεστε, τόσο πιο πιθανό είναι να φάτε τροφές που οδηγούν σε αύξηση βάρους. Απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να δείξουν εάν αυτά τα αποτελέσματα μπορούν να μεταφραστούν σε ανθρώπους. Αλλά μπορεί να βοηθήσει να εξηγηθεί γιατί οι άνθρωποι που λαμβάνουν στατίνες μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στην αύξηση βάρους.
Περιεμμηνόπαυση: Ποια είναι τα συμπτώματα – Πώς δεν θα πάρετε βάρος
Στατίνες, αύξηση βάρους και καθημερινές συνήθειες
Οι στατίνες χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της υψηλής χοληστερίνης. Και γνωρίζουμε ότι η υψηλή χοληστερίνη συχνά συνδέεται με κακή διατροφή και χαμηλά επίπεδα άσκησης. Πολλοί άνθρωποι που είναι δραστήριοι και έχουν μια υγιεινή διατροφή μπορούν ακόμα να έχουν υψηλή χοληστερίνη. Επομένως, δεν συμβαίνει πάντα ότι η υψηλή χοληστερίνη είναι αποτέλεσμα μιας διατροφής με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά ή ενός καθιστικού τρόπου ζωής. Αλλά αυτά τα πράγματα τείνουν να συνδέονται.
Γνωρίζουμε επίσης ότι οι λιγότερο υγιεινές διατροφικές συνήθειες και τα χαμηλά επίπεδα άσκησης σχετίζονται με την αύξηση βάρους.
Επομένως, μπορεί να μην είναι ότι οι στατίνες προκαλούν αύξηση βάρους. Μπορεί να είναι ότι ο τρόπος ζωής που ακολουθούν οι άνθρωποι πριν και ενώ λαμβάνουν στατίνες μπορεί να προκαλέσει αύξηση βάρους. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι που λαμβάνουν στατίνες μπορεί να έχουν βιώσει παρόμοια αύξηση βάρους ακόμη κι ας μην λάμβαναν το φάρμακο.
Οι στατίνες δημιουργούν μία ψευδή αίσθηση ασφάλειας
Υπάρχουν συνήθως δύο τρόποι που ακολουθούν οι ειδικοί για τη θεραπεία της υψηλής χοληστερίνης:
- Αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως αλλαγές στη διατροφή σας και αυξημένη άσκηση.
- Φαρμακευτική αγωγή, κυρίως στατίνες.
Συνήθως, οι στατίνες συνταγογραφούνται όταν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν αποδίδουν ή όταν οι άνθρωποι επιλέγουν να λάβουν φάρμακα αντί να αλλάξουν τις διατροφικές και τις ασκήσεις τους συνήθειες. Επομένως, ο λόγος που οι άνθρωποι παίρνουν βάρος με τις στατίνες μπορεί να έχει λιγότερη σχέση με το ίδιο το φάρμακο και περισσότερο με τις συνήθειες των ανθρώπων που επιλέγουν να λάβουν το φάρμακο.
«Είναι πιθανό η λήψη φαρμάκων με στατίνες να δημιουργεί ένα σενάριο όπου οι άνθρωποι αισθάνονται προστατευμένοι από το φάρμακο και χάνουν την επαφή με τις υγιεινές συνήθειες», προτείνει ο Δρ. Sunder.
Με άλλα λόγια, εάν παίρνετε στατίνες για να μειώσετε τη χοληστερίνη σας, μπορεί να είστε λιγότερο διατεθειμένοι να εξετάσετε προσεκτικά τις συνήθειές σας. Επειδή, μπορεί να σκέφτεστε, δεν χρειάζεται– το φάρμακο θα κάνει τη δουλειά του. Έτσι, χαλαρώνετε λίγο με τη διατήρηση της ρουτίνας άσκησής σας και τη δέσμευσή σας να τρώτε καλά. Το αποτέλεσμα; Βάζετε βάρος.
Στην πραγματικότητα, οι στατίνες πρέπει να χρησιμοποιούνται παράλληλα με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, συμβουλεύει ο Δρ. Sunder. Σκεφτείτε τα φάρμακα ως ένα από τα όπλα που έχετε στη φαρέτρα σας για να καταπολεμήσετε την υψηλή χοληστερίνη.
Τι να κάνετε για την αύξηση βάρους από τις στατίνες
Η επίτευξη και η διατήρηση ενός υγιούς βάρους είναι σημαντική για τη διαχείριση της χοληστερίνης και για τη συνολική σας υγεία. Ακολουθήστε μια υγιεινή διατροφή, που να προάγει την υγεία της καρδιάς σας—όπως η μεσογειακή διατροφή—και να περιέχει μια ποικιλία λαχανικών, άπαχων πρωτεϊνών και περιορισμένα επεξεργασμένα τρόφιμα. Στοχεύστε σε 150 λεπτά αερόβιας άσκησης μέτριας έντασης την εβδομάδα και 15 λεπτά προπόνησης δύναμης δύο φορές την εβδομάδα.
Και ακόμα κι αν έχετε πάρει μερικά κιλά ενώ παίρνετε στατίνες, να γνωρίζετε ότι δεν συστήνεται να διακόψετε την αγωγή σας. «Τα οφέλη των στατινών είναι πάρα πολύ σημαντικά. Και είναι πολύ μεγαλύτερα από οποιονδήποτε αυξημένο κίνδυνο αύξησης βάρους», τονίζει ο Δρ. Sunder.
Αντίθετα, συνεχίστε να παίρνετε τα φάρμακά σας. Μιλήστε με τον γιατρό σας για την αύξηση βάρους και άλλες πιθανές αλλαγές που παρατηρήσατε από τότε που ξεκινήσατε τις στατίνες. Μπορούν να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τυχόν παρενέργειες, διατηρώντας παράλληλα τη χοληστερίνη σας σε υγιές επίπεδο.
Πηγές: Cleveland Clinic (1), Johns Hopkins Medicine, NHS (1), NHS Inform, Cleveland Clinic (2), NHS (2), Mayo Clinic