Ασυνήθιστα υψηλός αριθμός ανιχνεύσεων του ιού της πολιομυελίτιδας στην Ευρώπη, προειδοποιούν το ECDC και ο ΠΟΥ.
Σε πέντε χώρες της Ευρώπης ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά ο ιός της πολιομυελίτιδας τύπου 2 (cVDPV2) σε δείγματα λυμάτων, μεταξύ Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου 2024, θέτοντας σε συναγερμό τις υγειονομικές υπηρεσίες. Πρόκειται για τις χώρες, Φινλανδία, Γερμανία, Πολωνία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων (ECDC).
Ασυνήθιστα υψηλός αριθμός ανιχνεύσεων του ιού
Ένας ασυνήθιστα υψηλός αριθμός ανιχνεύσεων του ιού της πολιομυελίτιδας σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες τους τελευταίους μήνες υπογραμμίζει τη σημασία του να διατηρήσουμε την Ευρώπη απαλλαγμένη από την πολιομυελίτιδα, σημειώνουν σε άρθρο τους η διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), Πάμελα Ρέντι Βάγκνερ, και ο περιφερειακός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Ευρώπη, Χανς Κλούγκε.
Η πολιομυελίτιδα είναι μια ξεχασμένη ασθένεια για τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων στην Ευρώπη από το 2002, χάρη στα επιτυχημένα προγράμματα εμβολιασμού, την εκτεταμένη επιτήρηση και την αντιμετώπιση κρουσμάτων. Ωστόσο, από το 2015 ως το 2022 ο ιός ανιχνεύεται σε τουλάχιστον μία χώρα της Ευρώπης κάθε χρόνο, ενώ το 2024 ανιχνεύθηκε ιός πολιομυελίτιδας τύπου 2 προερχόμενος από εμβόλιο στα συστήματα αποχέτευσης 14 πόλεων σε πέντε χώρες (Ισπανία, Πολωνία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Φινλανδία).
Οι ιοί αυτοί συνδέονται με μια γενεαλογική γραμμή που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Νιγηρία το 2020 και κυκλοφόρησε σε άλλες 21 χώρες της Αφρικής, προκαλώντας επιδημίες σε 15 από αυτές. Η ανάλυση της γενετικής αλληλουχίας δείχνει ότι πριν εντοπιστεί στην Ευρώπη, ο ιός κυκλοφορούσε για έναν χρόνο αλλού. Δεν υπάρχουν πάντως ενδείξεις ότι υπήρξε ευρεία κυκλοφορία του ιού στην Ευρώπη λόγω αυτών των εισαγωγών. Ωστόσο, μπορεί να οδηγήσουν σε έξαρση εάν άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί, εκτεθούν στον ιό, όπως συνέβη πρόσφατα στο Τατζικιστάν, την Ουκρανία, το Ισραήλ και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Στο άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Eurosurveillance», σημειώνεται ότι «κάθε χώρα πρέπει να παραμείνει σε επαγρύπνηση για την ανίχνευση της παρουσίας του ιού της πολιομυελίτιδας μέσω συστημάτων επιτήρησης, να είναι έτοιμη να δράσει γρήγορα εάν εντοπιστεί οποιαδήποτε κυκλοφορία του ιού και να δεσμευτεί να διατηρήσει υψηλή εμβολιαστική κάλυψη σε κάθε κοινότητα ετησίως έως ότου επιτευχθεί η παγκόσμια εξάλειψη της πολιομυελίτιδας».
Ο ιός της πολιομυελίτιδας είναι εξαιρετικά μεταδοτικός
Το ECDC εκτιμά ότι 2,4 εκατομμύρια παιδιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο ενδέχεται να μην έχουν λάβει κατά την περίοδο 2012-2021 τον κύκλο εμβολιασμών που απαιτείται για την προστασία από τον ιό, ενώ επιπλέον 600.000 παιδιά ενδέχεται να έχουν χάσει τον εμβολιασμό τους την περίοδο 2022-2023.
Ο ιός της πολιομυελίτιδας είναι εξαιρετικά μεταδοτικός και μπορεί να εξαπλωθεί εύκολα σε μεγάλες γεωγραφικές περιοχές. Ως εκ τούτου, ενώ η ΕΕ/ΕΟΧ εξακολουθεί να παραμένει απαλλαγμένη από πολιομυελίτιδα, είναι ζωτικής σημασίας να διατηρηθεί η επαρκής ανοσία που προκαλείται από το εμβόλιο. Η πολιομυελίτιδα είναι μια σοβαρή νόσος που δυνητικά προκαλεί αναπηρία και δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Ο εμβολιασμός είναι η μόνη αποτελεσματική μέθοδος προστασίας από τη σοβαρή νόσο που προκαλεί ο ιός της πολιομυελίτιδας, αναφέρει το ECDC.
«Η Ευρώπη είναι απαλλαγμένη από πολιομυελίτιδα για περισσότερα από 20 χρόνια. Πρέπει να παραμείνουμε σε εγρήγορση, να διατηρήσουμε υψηλά ποσοστά εμβολιασμού και να κλείσουμε τυχόν κενά εμβολιασμού που υπάρχουν για να αποτρέψουμε οποιαδήποτε επιστροφή αυτής της σοβαρής ασθένειας», δήλωσε η Πάμελα Ρέντι Βάγκνερ.
Ο συνολικός κίνδυνος για τους εμβολιασμένους πληθυσμούς εκτιμάται ως πολύ χαμηλός, ανεξαρτήτως του επιπέδου εμβολιαστικής κάλυψης. Ωστόσο, ο συνολικός κίνδυνος για ανεπαρκώς ή μη εμβολιασμένους πληθυσμούς εκτιμάται ως χαμηλός σε περιοχές με υψηλή κάλυψη εμβολιασμού και μέτριος σε περιοχές με χαμηλή κάλυψη.
Οι εμβολιασμοί μειώνονται και ξεχασμένες ασθένειες επανεμφανίζονται
Εάν εμφανιστούν κρούσματα πολιομυελίτιδας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενεργοποιήσουν ένα εθνικό σχέδιο αντιμετώπισης της νόσου. Οι κλινικοί γιατροί, ιδίως οι παιδίατροι, θα πρέπει να είναι ενήμεροι για την πιθανότητα οξείας χαλαρής παράλυσης (AFP) που προκαλείται από τον ιό της πολιομυελίτιδας.
Συστάσεις του ECDC
Με βάση την αξιολόγηση, το ECDC συστήνει στις δημόσιες υγειονομικές αρχές να ενισχύσουν τα προγράμματα εμβολιασμού παιδιών ώστε να επιτύχουν και να διατηρήσουν τουλάχιστον 90% κάλυψη σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Επιπλέον, προτείνεται η άμεση υλοποίηση εκστρατειών αναπλήρωσης εμβολιασμού για άτομα με ελλιπή ή άγνωστο ιστορικό εμβολιασμού, ιδιαίτερα σε περιοχές με χαμηλή κάλυψη ή όπου η περιβαλλοντική δειγματοληψία έχει ανιχνεύσει τον ιό.
Οι αρχές καλούνται να διατηρήσουν επαρκή αποθέματα του αδρανοποιημένου εμβολίου πολιομυελίτιδας (IPV) και να διασφαλίσουν ότι όλοι οι πληθυσμοί με άγνωστο ιστορικό εμβολιασμού λαμβάνουν το εμβόλιο.
Οι χώρες ενθαρρύνονται να ενισχύσουν την επιτήρηση ώστε να εντοπίζουν έγκαιρα τυχόν νέες εισαγωγές ή κυκλοφορία του ιού. Με τη βελτίωση της συλλογής δεδομένων και των συστημάτων επιτήρησης, οι χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ μπορούν να εντοπίσουν καλύτερα τα κενά στον εμβολιασμό, να προσαρμόσουν τις στρατηγικές αντίδρασης και να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά με το κοινό.
Επιπλέον, οι υγειονομικές αρχές θα πρέπει να αναπτύξουν στοχευμένες παρεμβάσεις για την αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης.