Μπορούν τα συμπληρώματα διατροφής να βλάψουν την υγεία σας; Νέα δεδομένα αποκαλύπτουν εάν τα συμπληρώματα είναι ωφέλιμα για την υγεία μας ή εάν ελλοχεύουν σοβαρούς κινδύνους.
Έχει αυξηθεί η τάση του να παίρνουμε συμπληρώματα διατροφής για την καλύτερη υγεία, αλλά οι ειδικοί εκφράζουν ανησυχίες για τους πιθανούς κινδύνους τους. Η Αμερικανή Nichole Andrews, διαιτολόγος και διατροφολόγος με εξειδίκευση στην ογκολογία, προειδοποιεί ότι η υπερβολική χρήση συμπληρωμάτων μπορεί να προκαλέσει περισσότερες βλάβες παρά οφέλη διότι αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε ορισμένες περιπτώσεις.
Την ίδια άποψη υποστηρίζουν και πρόσφατες έρευνες, οι οποίες αμφισβητούν ότι τα συμπληρώματα διατροφής συνεπάγονται με την καλύτερη υγεία, καθώς αναδεικνύουν τους πιθανούς κινδύνους της υπερβολικής τους χρήσης. Μια μελέτη του 2024 με τίτλο «Supplement Use and Increased Risks of Cancer: Unveiling the Other Side of the Coin» αποκαλύπτει ότι η μακροχρόνια και λήψη συμπληρωμάτων διατροφής σε υψηλές δοσολογίες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Παρόλο που τα συμπληρώματα διατροφής διαφημίζονται ως ασφαλή και ωφέλιμα για την πρόληψη ελλείψεων και τη βελτίωση της συνολικής υγείας, η μελέτη υπογραμμίζει ότι η υπερβολική πρόσληψη βιταμινών, ιχνοστοιχείων και άλλων συμπληρωμάτων —και ιδιαίτερα χωρίς ιατρική καθοδήγηση— μπορεί να διαταράξει την ισορροπία του οργανισμού και να προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις.
«Πολλοί από εμάς στρεφόμαστε σε συμπληρώματα όπως το μηλόξυδο, το κολλαγόνο, τα ζελεδάκια με βιταμίνες για δέρμα-μαλλιά-νύχια, τον κουρκουμά και τη βιταμίνη C για άμεσες λύσεις. Γνωρίζετε ότι οι υπερβολικές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν περισσότερη βλάβη από ό,τι οφέλη;» δήλωσε η Andrews σε ένα βίντεο στο Instagram, σύμφωνα με το Inkl. Τονίζει ότι τα τρόφιμα θα πρέπει πάντα να αποτελούν την κύρια πηγή θρεπτικών συστατικών και όχι τα συμπληρώματα διατροφής.
Η ίδια αποφεύγει όλα τα συμπληρώματα εκτός αν της τα προτείνει γιατρός και επισημαίνει ότι οι υψηλές δόσεις συμπληρωμάτων μπορούν να διαταράξουν την ισορροπία των θρεπτικών συστατικών και να αυξήσουν ενδεχομένως τον κίνδυνο καρκίνου. Προτείνει επίσης την αποφυγή αλκοόλ και επεξεργασμένων τροφίμων για τη μείωση αυτού του κινδύνου.
Συμπληρώματα διατροφής και καρκίνος: Πώς συνδέονται
Αν και η Andrews δεν αναφέρει συγκεκριμένα συμπληρώματα που συνδέονται με τον καρκίνο, επισημαίνει ορισμένα δημοφιλή συμπληρώματα διατροφής και τους πιθανούς κινδύνους τους:
- Κάψουλες μηλόξυδου: Αν και προωθούνται για απώλεια βάρους και ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, μπορούν να ερεθίσουν το πεπτικό σύστημα λόγω υψηλής οξύτητας και δεν ρυθμίζονται όπως τα τρόφιμα και τα φάρμακα. Η Andrews προτείνει νερό με λεμόνι ή ζυμωμένα τρόφιμα όπως το kimchi και το ξινολάχανο.
- Συμπληρώματα κολλαγόνου: Χρησιμοποιούνται για την υγεία του δέρματος και την ανακούφιση από αρθραλγίες, αλλά η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών. Καλύτερες επιλογές είναι κάποια τρόφιμα όπως το κοτόπουλο, το ψάρι, τα αυγά και τα φρούτα πλούσια σε βιταμίνη C.
- Ζελεδάκια με βιταμίνες που υποστηρίζουν την υγεία του δέρματος, των μαλλιών και των νυχιών: Οι υψηλές δόσεις βιοτίνης σε αυτά τα ζελεδάκια μπορούν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα ιατρικών εξετάσεων αλλά και την ισορροπία των θρεπτικών συστατικών στον οργανισμό. Τα αυγά, οι ξηροί καρποί, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το αβοκάντο και οι γλυκοπατάτες είναι καλύτερες και πιο ασφαλείς πηγές για βιταμίνες.
- Συμπληρώματα με κουρκουμά: Αν και είναι γνωστός ο κουρκουμάς για τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του, οι μεγάλες δόσεις μπορεί να ερεθίσουν το στομάχι και να επηρεάσουν τη λειτουργία του ήπατος. Αν προσθέσετε κουρκουμά στο φαγητό σας και τον συνοδεύσετε με καλά λιπαρά, όπως είναι το ελαιόλαδο, θα βελτιώσετε και την απορρόφησή του με ασφάλεια.
- Συμπληρώματα βιταμίνης C: Παρότι η βιταμίνη C ενισχύει το ανοσοποιητικό, αν υπερβείτε το 200% της ημερήσιας πρόσληψης μπορεί να προκαλέσετε πέτρες στα νεφρά και πεπτικά προβλήματα. Η Andrews συνιστά φυσικές πηγές όπως πορτοκάλια, φράουλες, πιπεριές και μπρόκολο.
Βιταμίνες: Η καλύτερη στιγμή της ημέρας να τις πάρετε για μέγιστα οφέλη, σύμφωνα με ειδικό
Επιστημονικά δεδομένα για τη σύνδεση συμπληρωμάτων διατροφής με τον καρκίνο
Έρευνες στηρίζουν τις ανησυχίες της Andrews. Σύμφωνα με τη Daily Mail, το NHS προειδοποιεί ότι τα συμπληρώματα βήτα-καροτίνης αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα σε καπνιστές και άτομα εκτεθειμένα σε αμίαντο. Μελέτη με σχεδόν 30.000 καπνιστές έδειξε ότι τα συμπληρώματα βήτα-καροτίνης αύξησαν τον κίνδυνο κατά 20%, ενώ άλλη μελέτη σε άτομα εκτεθειμένα σε αμίαντο κατέγραψε αύξηση 28%. Αντίθετα, το βήτα-καροτίνη από φυσικές τροφές δεν έχει αυτόν τον κίνδυνο.
Παρομοίως, τα συμπληρώματα βιταμίνης E έχουν συνδεθεί με 17% υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη στους άνδρες. Τα συμπληρώματα σεληνίου, σε υπερβολικές δόσεις, έχουν δείξει αύξηση 130% στον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του προστάτη. Επίσης, τα συμπληρώματα σιδήρου μπορεί να συμβάλλουν στον καρκίνο του εντέρου λόγω οξειδωτικής βλάβης των κυττάρων.
Άλλα συμπληρώματα, όπως το φυλλικό οξύ και η βιταμίνη B12, έχουν επίσης συσχετιστεί με κίνδυνο καρκίνου, αν και απαιτείται περισσότερη έρευνα. Οι ειδικοί συνιστούν την πρόσληψη βιταμινών και ανόργανων συστατικών μέσω μιας ισορροπημένης διατροφής.
Παρά τις προειδοποιήσεις, σχεδόν το ένα τρίτο των Ελλήνων ενηλίκων λαμβάνει συμπληρώματα διατροφής, σύμφωνα με την Εθνική Έρευνα Υγείας και Διατροφής – HYDRIA (2013–2014). Η Andrews προτρέπει να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε κάποιο συμπλήρωμα διατροφής και να προτιμάτε τις θρεπτικές τροφές.
«Σκεφτείτε το πριν υπερφορτώσετε τον οργανισμό σας με συμπληρώματα διατροφής. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η υπερβολική λήψη βιταμινών και μετάλλων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου και να βλάψει υγιή κύτταρα», συμβουλεύει η Andrews σύμφωνα με τη Daily Mail.
Συστάσεις για τη μείωση του κινδύνου καρκίνου
Εκτός από τον περιορισμό των συμπληρωμάτων, η Andrews προτείνει να αποφεύγετε το αλκοόλ και τα επεξεργασμένα τρόφιμα και κρέατα. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο British Medical Journal το 2011, η κατανάλωση αλκοόλ ευθύνεται για περίπου το 10% των περιπτώσεων καρκίνου στους άνδρες και το 3% στις γυναίκες σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Καρκίνος: Κοινό συμπλήρωμα διατροφής ενισχύει τα ανοσοκύτταρα που τον πολεμούν
Τα επεξεργασμένα κρέατα, όπως το μπέικον, περιέχουν νιτρώδη και νιτρικά που συμβάλλουν στον καρκίνο του εντέρου. Εστιάστε σε μια διατροφή με θρεπτικά τρόφιμα και αποφύγετε γνωστά καρκινογόνα. Έτσι μπορείτε να μειώσετε σημαντικά τον κίνδυνο καρκίνου.
Πηγές: Inkl, Daily Mail, NIH