Το άρωμά σας μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε καλά βραχυπρόθεσμα, αλλά οι ειδικοί προειδοποιούν ότι ένα κρυμμένο συστατικό στο αγαπημένο σας άρωμα μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από προβλήματα υγείας, από αντίσταση στην ινσουλίνη και καρδιαγγειακές παθήσεις έως ορμονικά προβλήματα που επηρεάζουν τη γονιμότητα.
Οι φθαλικές ενώσεις είναι ένα κοινό συστατικό στα καλλυντικά. Εκτός από τα αρώματα, μπορούν να βρεθούν σε βερνίκια νυχιών, σπρέι μαλλιών, σαμπουάν, αφρόλουτρα σώματος, αποσμητικά και κρεμοσάπουνα.
Χημικές ουσίες σε τηγάνια και αδιάβροχα αυξάνουν τον κίνδυνο διαβήτη και παχυσαρκίας στα έμβρυα
Τα διάφορα είδη φθαλικών ενώσεων έχουν διαφορετικές χρήσεις. Ο φθαλικός διβουτυλεστέρας (DBP) κάνει τα πλαστικά πιο εύκαμπτα και χρησιμοποιείται στα βερνίκια νυχιών για να αποτρέψει το ράγισμα. Ο φθαλικός διμεθυλεστέρας (DMP) προσθέτει ευελιξία και χρησιμοποιείται σε ορισμένα σπρέι μαλλιών.
Ούτε το DBP ούτε το DMP χρησιμοποιούνται ευρέως αυτές τις μέρες, σύμφωνα με τον αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), αλλά ο φθαλικός διαιθυλεστέρας (DEP) -που χρησιμοποιείται στα αρώματα για την ανάμειξη διαφορετικών αρωμάτων- μάλλον θα πρέπει να αποφεύγεται, σύμφωνα με τους ειδικούς.
«Συνιστώ να αποφύγετε εντελώς τα πρόσθετα αρωματικά -σε αρώματα, αρωματικές λοσιόν και σαμπουάν, ακόμη και σε αρωματισμένα απορρυπαντικά και αντιιδρωτικά», δήλωσε στην Washington Post η Andrea Gore, καθηγήτρια φαρμακολογίας και τοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν.
Πώς το συστατικό στα αρώματα μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας
Πολλαπλές μελέτες έχουν συνδέσει τις φθαλικές ενώσεις με διάφορα ζητήματα υγείας, όπως καρδιακές παθήσεις, παχυσαρκία, αντίσταση στην ινσουλίνη και διαβήτη. Επίσης, μια μελέτη του 2020 τις συνέδεσε με προβλήματα συμπεριφοράς που σχετίζονται με τη ΔΕΠΥ σε εφήβους και η κλινική του Κλίβελαντ αναφέρει ότι μπορεί να οδηγήσει σε αλλεργίες και άσθμα.
Οι ειδικοί πιστεύουν επίσης ότι είναι ορμονικοί διαταράκτες. Με βάση την πρώιμη έρευνα, οι φθαλικές ενώσεις μπορεί να έχουν αντίκτυπο στη γονιμότητα και στα δύο φύλα, να διαταράξουν την ανάπτυξη των αναπαραγωγικών οργάνων και να προκαλέσουν προβλήματα στην εγκυμοσύνη και τη γέννηση.
«Οι φθαλικές ενώσεις είναι ενδοκρινικοί διαταράκτες που μπορούν να επηρεάσουν την ορμονική και κυτταρική λειτουργία εντός του αναπαραγωγικού συστήματος. Η έρευνα έχει συσχετίσει τα υψηλά επίπεδα φθαλικών ενώσεων με αυξημένο κίνδυνο στειρότητας, κακές παραμέτρους για το σπέρμα, κακή ποιότητα ωαρίων και αποβολή», δήλωσε στη New York Post η Δρ. Lora Shahine, ενδοκρινολόγος αναπαραγωγής στο PNWF του Σιάτλ.
Για τις γυναίκες, προειδοποίησε ότι οι φθαλικές ενώσεις έχουν επίσης συνδεθεί με διαταραχή της εμμήνου ρύσεως, δυσλειτουργία ωορρηξίας και αυξημένο κίνδυνο ενδομητρίωσης. Η έκθεση θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε πρόωρη εφηβεία στα κορίτσια, σύμφωνα με έρευνα του 2018 από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ.
Βρέθηκαν τοξικά μέταλλα στα ταμπόν – Για ποια σοβαρά προβλήματα υγείας αυξάνουν τον κίνδυνο
Μπορεί να προκαλέσει παρόμοια προβλήματα στους άνδρες: Μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ του 2002 ανακάλυψε ότι οι άνδρες με φυσιολογικά επίπεδα έκθεσης σε φθαλικές ενώσεις συσχετίστηκαν με αυξημένη βλάβη του DNA στο σπέρμα.
Η Δρ. Shahine αναφέρθηκε επίσης σε μελέτες που δείχνουν συσχετίσεις μεταξύ φθαλικών ενώσεων και της αποβολής και του πρόωρου τοκετού. Χαρακτηριστικό είναι ότι, ο νόμος για τη βελτίωση της ασφάλειας των καταναλωτικών προϊόντων, που υπογράφηκε το 2008, απαγορεύει τα παιδικά προϊόντα με επίπεδα φθαλικών ενώσεων υψηλότερα από 0,1%.
Οι φθαλικές ενώσεις στα αρώματα τα κάνουν πραγματικά επικίνδυνα;
Σύμφωνα με τον FDA, όχι, αλλά ορισμένοι ειδικοί διαφωνούν. Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων Αναθεώρησης Συστατικών Καλλυντικών δημοσίευσε μια έκθεση το 2002 λέγοντας ότι οι φθαλικές ενώσεις ήταν ασφαλείς στα καλλυντικά προϊόντα, υποστηρίζοντας ότι το επίπεδο έκθεσης δεν είναι αρκετά υψηλό για να είναι επιβλαβές.
Το προηγούμενο έτος, το CDC δημοσίευσε τη δική του έκθεση που κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε συσχέτιση μεταξύ των φθαλικών ενώσεων στα καλλυντικά προϊόντα και των κινδύνων για την υγεία. Αλλά η Δρ. Shahine υπογράμμισε ότι οι καταναλωτές πρέπει να είναι προσεκτικοί.
«Οι εταιρείες που χρησιμοποιούν φθαλικές ενώσεις σε προϊόντα θα πουν ότι οι ποσότητες που χρησιμοποιούνται στα προϊόντα τους είναι ασφαλείς, αλλά γεγονός είναι πως το πρόβλημα είναι η συσσώρευση όλων των φθαλικών ενώσεων και άλλων ενδοκρινικών διαταραχών όπως το BPA, το PFAS και τα parabens. Η καθημερινή μας έκθεση αθροίζεται», εξήγησε.
«Η μέση γυναίκα χρησιμοποιεί 12 προϊόντα ομορφιάς την ημέρα (σύμφωνα με την Environmental Working Group), συν την έκθεση σε χημικά από απορρυπαντικά, προϊόντα καθαρισμού και άλλα. Καμία εταιρεία δεν παρακολουθεί τη συσσώρευση έκθεσης μακροπρόθεσμα και τον κίνδυνο για το άτομο. Δεν μπορούμε να εξαλείψουμε την έκθεση σε ενδοκρινικούς διαταράκτες, αλλά να περιορίσουμε τον αριθμό των προϊόντων (όπως τα αρώματα) για να μειώσουμε τον κίνδυνο», πρόσθεσε.
Η Δρ. Gore δήλωσε στην Washington Post ότι τα στοιχεία από τα ζώα είναι αρκετά πειστικά. «Εάν μια χημική ουσία προκαλεί ενδοκρινικές διαταραχές στα ζώα, υπάρχει εξαιρετικά μεγάλη βεβαιότητα ότι αυτό συμβαίνει και στους ανθρώπους. Οι ορμόνες του ενδοκρινικού συστήματος είναι δομικά και λειτουργικά παρόμοιες, αν όχι πανομοιότυπες, σε ανθρώπινα και μη πλάσματα».
Τι μπορείτε να κάνετε για να περιορίσετε την έκθεση σε φθαλικές ενώσεις
Ακόμα κι αν είστε έτοιμοι να εγκαταλείψετε τις φθαλικές ενώσεις, μπορεί να είναι δύσκολο να εξαλείψετε τα προϊόντα που παράγονται με αυτές, επειδή δεν αναγράφονται σε καμία ετικέτα συστατικών. Ο FDA δεν ρυθμίζει καθόλου τα συστατικά των καλλυντικών προϊόντων, θεωρώντας ότι πρέπει απλώς να είναι ασφαλή υπό τις ετικέτες ή τις συνήθειες χρήσης.
Υπάρχουν όμως κάποιες λύσεις. Βάσεις δεδομένων όπως αυτές που διαχειρίζονται οι Campaign for Safe Cosmetics και EWG’s Skin Deep επιτρέπουν στους χρήστες να αναζητούν συγκεκριμένα προϊόντα και η Δρ. Shahine συνιστά στους ανθρώπους να μειώσουν σημαντικά τα προϊόντα που χρησιμοποιούν.
«Η μείωση του αριθμού των προϊόντων αρωμάτων που αγοράζετε και χρησιμοποιείτε είναι χρήσιμη. Δοκιμάστε προϊόντα καθαρισμού χωρίς άρωμα, περιορίστε τα αρώματα και τα αρωματικά κεριά και όταν τα προϊόντα τελειώσουν, εξετάστε πραγματικά το προϊόν αντικατάστασης που αγοράζετε», συμβουλεύει και καταλήγει:
«Ένα μεγάλο ζήτημα είναι ότι οι εταιρείες μπορούν να ισχυριστούν ότι το “άρωμα” είναι μυστικό του εμπορικού σήματος. Οι φθαλικές ενώσεις χρησιμοποιούνται συχνά για να επιμηκύνουν τη διάρκεια ζωής και το άρωμα ενός προϊόντος, οπότε υποθέστε ότι το “άρωμα” ως συστατικό σε ένα προϊόν σημαίνει ότι πολύ πιθανό να περιλαμβάνονται και οι φθαλικές ενώσεις».