Ποια είναι η φινλανδική παράδοση που συμβάλει στη βελτίωση της καρδιαγγειακής υγείας, τη μείωση του κινδύνου άνοιας ενώ παράλληλα προσφέρει σωματική και πνευματική ευεξία;
Για έβδομη συνεχόμενη χρονιά, η Φινλανδία κατατάσσεται ως η πιο ευτυχισμένη χώρα στον κόσμο σύμφωνα με την Έκθεση Παγκόσμιας Ευτυχίας του ΟΗΕ. Αλλά όλοι μπορούμε να απολαύσουμε τα οφέλη του διάσημου φινλανδικού τρόπου ζωής.
Το μυστικό της Φινλανδίας για καλή υγεία
Στο νέο τους βιβλίο, «Η Δύναμη του Ζεστού και του Κρύου», οι συγγραφείς Katja Pantzar και Carita Harju δείχνουν πώς η φινλανδική παράδοση της θεραπείας με ζέστη και κρύο αποδεικνύεται ότι ενισχύει δραματικά την ψυχική και σωματική μας υγεία.
Η Καναδή δημοσιογράφος, συγγραφέας και καθημερινή κολυμβήτρια σε κρύο νερό, Katja, μετακόμισε στη Φινλανδία πριν από 20 χρόνια, ενώ η Carita είναι μία από τις κορυφαίες ειδικούς σάουνας στη Φινλανδία και ιδρύτρια του οργανισμού μάρκετινγκ Sauna From Finland.
«Η φινλανδική θεραπεία αντίθεσης – ο συνδυασμός μιας ζεστής σάουνας με ατμό με μια βουτιά σε παγωμένο νερό – είναι η λύση για σχεδόν όλα όσα ταλαιπωρούν το μυαλό, το σώμα και την ψυχή», λέει η Katja σύμφωνα με την Express.
«Ολόκληρο το σώμα κάνει μια προπόνηση καθώς προσαρμόζεται στις αλλαγές της θερμοκρασίας», συνεχίζει.
Το όφελος της σάουνας στην ολιστική υγεία
Προετοιμαστείτε για μια μεγάλη λίστα από οφέλη της θεραπείας με ζέστη και κρύο. Η σάουνα αυξάνει τη ροή του αίματος και επιταχύνει τον καρδιακό ρυθμό, διεγείρει τα νευρικά άκρα του δέρματος, ενώ η θερμοκρασία του αίματος αυξάνεται και μεταφέρει τη θερμότητα σε όλα τα εσωτερικά όργανα.
Ως αποτέλεσμα, η σάουνα βελτιώνει την καρδιοαγγειακή υγεία, ενισχύοντας την κυκλοφορία και μειώνοντας την αρτηριακή πίεση. Μειώνει την εμφάνιση υπέρτασης, άνοιας και αναπνευστικών προβλημάτων. Προάγει τη δυνατή ανοσία, χαλαρώνει τους μύες και μειώνει το άγχος. Βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου και αποτοξινώνει το δέρμα.
Εκτός από τη μείωση των πονοκεφάλων, των συμπτωμάτων της γρίπης και του Covid-19, πιστεύεται ότι αυξάνει ακόμη και το προσδόκιμο ζωής.
Η κολύμβηση σε κρύο νερό, από την άλλη πλευρά, ενισχύει την κυκλοφορία του αίματος και ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα. Προσφέρει ανακούφιση από τον πόνο, την αρθρίτιδα, το άσθμα και τις ημικρανίες, καθώς και από την κατάθλιψη, το άγχος και το μετατραυματικό στρες (PTSD). Διεγείρει το πνευμονογαστρικό νεύρο, δημιουργώντας αίσθηση ευημερίας.
Πονοκέφαλος: Πότε μπορεί να είναι σύμπτωμα όγκου στον εγκέφαλο – Τα σημάδια που πρέπει να προσέξετε
Απελευθερώνει ενδορφίνες (τα «φυσικά παυσίπονα» του σώματος), σεροτονίνη (η οποία εξισορροπεί τη διάθεση) και ωκυτοκίνη, τη λεγόμενη «ορμόνη του έρωτα». Μειώνει την αρτηριακή πίεση, βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και καίει θερμίδες.
Η αντίθεση ανάμεσα στη ζέστη και το κρύο, από τη σάουνα στην κολύμβηση, ενισχύει επίσης την κυκλοφορία, μειώνει το άγχος και ενισχύει την αποκατάσταση των μυών. Επιδρά θετικά στην υγεία του εγκεφάλου, και η ενεργοποίηση του καφέ λίπους -επίσης γνωστό και ως brown adipose tissue, BAT- καίει θερμίδες για να κρατήσει το σώμα ζεστό.
Σάουνα, ένα ασφαλές μέρος χωρίς επικρίσεις
«Βλέπω τη σάουνα ως ολιστική», λέει η Katja. «Υπάρχει μια λίστα από φυσιολογικά οφέλη και μελέτες που τα αποδεικνύουν. Αλλά επηρεάζει και την ψυχική υγεία», συμπληρώνει.
«Δεν παίρνεις το κινητό σου, οπότε είναι μια αυτόματη ψηφιακή αποτοξίνωση. Είναι μια παύση από το άγχος και το στρες. Συχνά βρίσκεσαι με μια ομάδα ανθρώπων σε έναν ασφαλή χώρο χωρίς επικρίσεις, οπότε υπάρχει αίσθημα κοινότητας. Συγγνώμη για το λογοπαίγνιο, αλλά και η ατμόσφαιρα είναι “θερμή”.»
Η σάουνα χρονολογείται τουλάχιστον 10.000 χρόνια πριν στη Φινλανδία και πάντα αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος της φινλανδικής ζωής. Ακόμη και σήμερα είναι γνωστή ως η «φαρμακευτική του φτωχού», δηλώνει η Carita επίσης σύμφωνα με την Express. «Είναι αυτό που κάνεις όταν νιώθεις άρρωστος, όταν είσαι αγχωμένος ή κουρασμένος».
Αν και η Katja άρχισε να χρησιμοποιεί σάουνες πριν από 10 χρόνια, η Carita μεγάλωσε χρησιμοποιώντας τις τακτικά, όπως οι περισσότεροι Φινλανδοί. Έχει μια σάουνα στην αυλή της και τη χρησιμοποιεί κάθε βράδυ με την οικογένειά της. Ο γιος της ήταν μόλις τριών εβδομάδων όταν τον πήγε πρώτη φορά στη σάουνα για να θεραπεύσει το κρυολόγημά του.
Οι επιδράσεις της σάουνας είναι τόσο ισχυρές και διαρκούν αρκετές ώρες, με αποτέλεσμα οι Φινλανδοί να αποφεύγουν να τις επισκεφτούν πριν από τη δουλειά. «Κοιμάμαι πολύ βαθιά αν πάω δύο με τέσσερις ώρες πριν τον ύπνο», επισημαίνει η Carita.
«Αν δεν πάω, ο ύπνος μου διαταράσσεται περισσότερο. Οι άνθρωποι συχνά λένε ότι δεν πηγαίνουν στη σάουνα το πρωί επειδή τους χαλαρώνει τόσο πολύ που δεν μπορούν να κάνουν καμία δουλειά.»
Επιλέξτε και κάντε συνδυασμούς
Η Katja απολαμβάνει ακόμα πιο σημαντικά οφέλη για την υγεία της εναλλάσσοντας τη σάουνα με βουτιές σε παγωμένα νερά. Είχε ζήσει στη Φινλανδία για μερικά χρόνια πριν τολμήσει το χειμερινό κολύμπι, ακολουθώντας το τοπικό έθιμο. «Σκεφτόμουν ότι είναι κάτι που πρέπει να δοκιμάσω για να μπορώ να πω ότι το έκανα. Στην αρχή, πίστευα ότι θα ήταν μια μοναδική φορά. Μου φαινόταν πραγματικά παράξενο.»
Και συνεχίζει δηλώνοντας «Βρισκόμουν με το μαγιό μου πάνω σε μια προβλήτα στη μέση του Ελσίνκι, στη μέση του χειμώνα, και μπήκα για μάλλον δύο δευτερόλεπτα. Ούρλιαξα, ήταν επώδυνο και σκέφτηκα, ‘Δεν μπορώ να καταλάβω αυτό’. Αλλά πολύ γρήγορα, ένιωσα την ευφορία του κολυμβητή, την αίσθηση της χαράς, τις ορμόνες της ευτυχίας. Όλα άρχισαν να λειτουργούν και ένιωσα απολύτως καταπληκτικά».
Γρήγορα «κόλλησε» με το χειμερινό κολύμπι και τώρα κάνει καθημερινά μπάνια στη Βαλτική Θάλασσα. Η ηλικιακή ομάδα μεταξύ των συμπολιτών της κολυμβητών κυμαίνεται από 10 έως 94 ετών.
«Δεν χρειάζεται να είσαι σε άριστη φυσική κατάσταση, δεν χρειάζεται να έχεις μια συγκεκριμένη ηλικία. Είναι ανοιχτό σε όλους», προσθέτει.
Η Katja υποστηρίζει ένθερμα τα οφέλη που έχει το χειμερινό κολύμπι. Παρά το αρχικό «σοκ» από το κρύο, βγαίνει από το νερό νιώθοντας ευφορική και αήττητη. «Μια σύντομη βουτιά με βοηθά να επαναφέρω την ψυχική και φυσική μου κατάσταση σε λίγα λεπτά. Η υπόσχεση της σχεδόν άμεσης ανακούφισης από τις ανησυχίες, το άγχος, τους πόνους και τις δυσφορίες μου, αφήνοντάς τα στη θάλασσα, με κράτησε να συνεχίσω με αυτή τη φυσική μορφή θεραπείας σοκ».
Τα οφέλη που βιώνει η Katja υποστηρίζονται από την επιστήμη. Ερευνητές από το Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποίησαν μαγνητική τομογραφία (MRI) για να δείξουν τις αλλαγές στην εγκεφαλική σύνδεση μετά από εμβύθιση σε κρύο νερό, εξηγώντας γιατί οι άνθρωποι αισθάνονται μετά από τη σάουνα πιο αισιόδοξοι και σε εγρήγορση.
Η Katja προτιμά να εναλλάσσει σάουνα και κολύμπι τρεις ή πέντε φορές σε μία συνεδρία. «Μετά από αυτό, νιώθεις αήττητος. Έχεις αφήσει πίσω σου τις ανησυχίες, την κούραση, τους πόνους ή το άγχος, στη θάλασσα ή στον ατμό».
Ξεκινήστε σταδιακά
Η Katja ενθαρρύνει όσους είναι καινούργιοι στο κολύμπι σε κρύο νερό να χτίσουν την ανθεκτικότητά τους σταδιακά.
«Απλώς βυθίστε το πόδι σας για μερικά δευτερόλεπτα, και αυτό είναι καλό ξεκίνημα. Δείτε τι αισθάνεται το σώμα σας άνετο και τι μπορείτε να αντέξετε, μην το πιέζετε», προτείνει.
Μια βουτιά 30-60 δευτερολέπτων σε νερό που έχει γύρω στους 4°C πυροδοτεί μια «καταιγίδα ορμονών», απελευθερώνοντας «χαρούμενες» ορμόνες, όπως οι ενδορφίνες («τα φυσικά παυσίπονα του σώματος»).
Παρόλα αυτά, δεν χρειάζεται να βουτήξετε σε υπερβολικά χαμηλές θερμοκρασίες για να απολαύσετε τα οφέλη. Η Carita, που δεν είναι μεγάλη θαυμάστρια της κολύμβησης σε κρύο νερό, σημειώνει ότι η θερμοκρασία σας θα πέσει απλά αν βγείτε έξω στον κρύο αέρα του χειμώνα μετά από σάουνα, οπότε μπορείτε να επωφεληθείτε από τη θεραπεία ζεστού και κρύου χωρίς να μπείτε σε παγωμένο νερό.
Η Carita και η Katja δηλώνουν ότι είναι σημαντικό να ζεσταθείτε μετά από μια βουτιά σε κρύο νερό. Επίσης, τονίζουν ότι όποιος έχει προβλήματα υγείας, ειδικά καρδιολογικά, πρέπει να συμβουλευτεί το γιατρό του πριν δοκιμάσει τη σάουνα ή το χειμερινό κολύμπι.
«Ο γενικός κανόνας είναι να ακούς το σώμα σου,» λέει η Katja. «Μην κάτσεις στη σάουνα για 20 λεπτά αν δεν αισθάνεσαι καλά, αν είναι πολύ ζεστό ή δεν μπορείς να αναπνεύσεις. Απλά δοκίμασέ το.»
Ενθαρρύνει εκείνους που μόλις ξεκίνησαν τη σάουνα να εμπιστευτούν το ένστικτό τους. «Μπορείτε να καθήσετε στις χαμηλότερες θέσεις ή δίπλα στην πόρτα. Μείνετε για ένα λεπτό, μείνετε για μια ώρα, μην πάτε για κολύμπι μετά. Δεν έχουμε κανόνες στις φινλανδικές σάουνες. Είναι δική σας επιλογή». Επίσης, συνιστάται να πιείτε μισό έως ένα λίτρο νερό μετά από τη σάουνα για να αντικαταστήσετε τα υγρά που χάσατε με τον ιδρώτα.
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την κυριότερη αιτία θανάτου ασθενών με διαβήτη
Το πιο σημαντικό από όλα, λέει η Katja, είναι να απολαύσετε τις εμπειρίες σας στον κόσμο της θεραπείας ζέστης και κρύου. «Φροντίζετε το μυαλό, το σώμα και την ψυχή σας με έναν οργανικό τρόπο. Απολαύστε τα οφέλη, αλλά μην τα σκέφτεστε συνεχώς. Σκεφτείτε τον εαυτό σας. Είναι για εσάς και την ευημερία σας. Απολαύστε τον χρόνο σας, επικεντρωθείτε στο δικό σας σώμα και χαλαρώστε».